Feature

Plannen voor een nieuw Fries Museum

Dinsdag zijn in Leeuwarden plannen voor een nieuw Fries Museum en een revitalisering van het Zaailand gepresenteerd. Het nieuwe museum kan worden gebouwd dankzij een legaat van de overleden Friese architect Abe Bonnema, die nieuwbouw én architect Hubert-Jan Henket als voorwaarde stelde.

Het Zaailand is op dit moment de centrale open ruimte van Leeuwarden. Een mooi plein kan het met 16.000 m2 oppervlakte (twee keer zo groot als de markt van Delft) en met onduidelijke randen echter niet genoemd worden. De gemeente Leeuwarden en ING Real Estate (beheerder van een groot deel van het winkelbestand aan het Zaailand) zoeken daarom al sinds 2001 naar een mogelijkheid om het plein een duidelijker functie en proportie te geven. Vorig jaar werd bekend gemaakt dat Abe Bonnema een legaat van 18 miljoen Euro heeft nagelaten aan het Fries Museum onder twee voorwaarden: het zou moeten worden besteed aan de bouw van een nieuw museum aan het Zaailand en de architect voor dit nieuwe museum moest Hubert-Jan Henket worden, een opmerkelijk staaltje van 'ontwerpen over het graf heen', waar Leeuwarden nu zijn voordeeel mee kan doen.

De gepresenteerde schetsen tonen een duidelijker en minder uitgestrekt plein, dat wordt omsloten door de gerechtsgebouwen, het nieuwe Fries Museum en een strook 'doorzonwinkels' met bovenwoningen. Op de plaats van de Mercurius-fontein wil ING 6500 vierkante meter winkelruimte bouwen met een ondergrondse supermarkt.

De eerste ideeen voor het nieuwe Fries Museum refereren aan het Carré d'Art in Nîmes van Norman Foster. Ook daar is sprake van een glazen gebouw onder een groot dak dat als een luifel uitsteekt over het plein. De uitgangspunten voor het ontwerp zijn in deze fase nog veelvuldig en nauwelijks afwijkend van de gangbare uitgangspunten omtrent de positie van een hedendaags museum in de stad: integratie in de samenleving; laagdrempelig door een menging van cultuur, ontspanning en commercie; een museum met een 'eigen gezicht' dat als publiek gebouw 'vooraan staat'.

Het bureau van Hubert-Jan Henket werkt op dit moment in samenwerking met het voortgezette architectenbureau Bonnema twee varianten uit. In beide gevallen komt het nieuwe museum voor het Zaailandgebouw (het bestaande winkelcentrum aan de oostzijde) te staan, als contrapunt van het tegenover gelegen classicistische front van het Paleis van Justitie. Tevens wordt er gezocht naar een aansluitende routing voor de bestaande en nieuwe winkels. In de ene variant is sprake van een enkel gebouw met winkels en museum. In de tweede variant is een strook winkels met daarboven woningen in het plan opgenomen. Het huidige Zaailand heeft een lage noordgevelwand en een hoge zuidgevelwand. Met deze strook bebouwing wordt de hoogte breedte verhouding van het plein beter (het plein is nu 85 meter breed) en wordt het verschil tussen de noord- en zuid-gevelwand kleiner doordat de nieuwe strook aan de noordzijde een verdieping lager zal zijn dan aan de zuidkant.

In beide gevallen zal de huidige parkeergarage onder het Zaailand uitgebreid worden en zal de in- en uitgang van de garage verplaatst worden naar een plek ten zuiden van het Zaailand-gebouw.

Stedenbouwkundig lijkt de tweede variant het meest aantrekkelijk, maar alles is in deze fase nog open. Concrete ontwerpplannen voor het museum kunnen pas worden gemaakt als er overeenstemming is over het masterplan. Aangezien het legaat niet rentedragend is, kan er echter ook weer niet al te lang worden gewacht met de planvorming en de bouw.

Wat er met het huidige Fries Museum, dat nog geen tien jaar geleden door Gunnar Daan werd uitgebreid, zal gebeuren is nog niet duidelijk. Er wordt gedacht aan een horecafunctie.