Vorige week vond in Dordrecht een psychogeografische wandeltocht plaats. In opdracht van het Atelier Rijksbouwmeester stuurde Wilfried Hou Je bek van het onderzoeksbureau socialfiction.org een groep mensen op pad door de kronkelige straatjes van het oude Hofkwartier. Sebas Veldhuisen liep mee.
Het Atelier Rijksbouwmeester heeft haar aandacht gevestigd op het oude Dordrecht. Een stad die, zo lijkt het, nog nauwelijks is ontdekt door het grote kapitaal van investeerders. Meer dan Delft en Gouda – steden met de uitstraling van een openluchtmuseum – heeft Dordrecht nog de charme en de verrassingen van een levende Middeleeuwse stad. Gevelwanden verspringen, achterkanten contrasteren met monumentale façades, oud en nieuw wisselen elkaar snel af.
De vraag van het Atelier Rijksbouwmeester is hoe de intrinsieke kwaliteiten van dit deel van Dordrecht beter ontsloten kunnen worden zodat ze aan betekenis winnen voor de hele stad. Deze informatie kan van grote invloed zijn op de gedachteontwikkeling van de stedenbouwkundigen en architecten die betrokken zijn bij de visievorming omtrent het Hofkwartier, een deel van het historische centrum van Dordrecht.
Socialfiction.org ontwikkelt, in navolging van de situationisten, methoden om door middel van de dérive (stedelijke) landschappen te ontrafelen. Zonder te worden belemmerd door de eigen wil en verwachting wordt geprobeerd nieuwe structuren te ontdekken en inzichten te verwerven over een omgeving. De door Wilfried Hou Je Bek ontwikkelde dérive gaat uit van een algoritme, bijvoorbeeld: tweede links, derde rechts, twee rechts, herhaal.
Startend vanaf de Hof bestond er voor de deelnemers maar één beslissing: de richting waarin de tocht begon, de rest volgde uit het algoritme dat werd aangehouden. Met in de hand een kaart die de grenzen van het onderzoeksgebied markeerde ging men op pad. Voor een aantal was de omgeving van het Hofkwartier een dagelijkse route, anderen bekeken de omgeving vanuit een puur architectonisch standpunt of maakten een psychogeografische wandeltocht zonder enig belang in het gebied. Om indrukken te verzamelen liepen de deelnemers ieder voor zich door de straten die het Hof omgeven. Vervolgens werd door middel van het algoritmische lopen gegevens verzameld over plekken die ten opzichte van elkaar sterk verschillen. Elk verschil werd op de kaart gemarkeerd door een verbindingslijn tussen de twee plekken. De resultaten zijn samengevoegd in een emogram, een belo/streetgram en een psychogeogram die te vinden zijn op de site van socialfiction.org.
Een aantal mensen dat betrokken is bij de herontwikkeling van het gebied bleek achteraf inderdaad nieuwe ontdekkingen te hebben gedaan: een fietsenwinkel die een hele straat domineert of het zo mooi ontworpen speelpleintje dat er verlaten bij ligt. De winkelcentra en de lege twintigste-eeuwse pleinen werden gezien als een bedreiging voor de oude stadsstructuur. Architecten van het Atelier Rijksbouwmeester merkten het gebrek aan zichtlijnen op en wezen op de gebreken in het werk van collega-architecten. De groep onafhankelijken, waaronder een aantal bekenden van socialfiction.org, bleken vooral verrast door de grote pluriformiteit van het Hofkwartier.