Sjoerd in vorm..

Sjoerd Soeters heeft vanaf het begin van zijn loopbaan bij publiek en vakgenoten gemengde gevoelens opgeroepen over zijn aanpak, zijn uitspraken en zijn uitgesproken ontwerpen. De ARCAM-theaterlezingen in de Brakke grond zijn voor ontwerpers dé mogelijkheid om de publieke aannames en vooroordelen te ontzenuwen en de persoon achter de architect te tonen. Soeters speelde echter op safe en liep chronologisch door zijn oeuvre, gelardeerd met de werken, slogans en citaten die ook letterlijk op de website staan. Dat was jammer. Naarmate de avond vorderde ontvielen hem toch wat persoonlijke ontboezemingen, zoals zijn fascinatie voor Hugo Häring, Ted Lapidus en zijn vakantiehuisje in Frankrijk.

Hugo Häring heeft Formfindung uitgevonden, een ontwerpmethode waarbij elke vorm zijn tegenvorm heeft wat tot zeer specifieke, minutieus in elkaar gepaste ontwerpen leidt: de Genius Loci tot in het uiterste doorwerkt.  Deze ontwerpopvatting is door Soeters geëvolueerd tot de mastermove, waarbij het vinden van de vorm niet alleen geldt voor de plattegrond van de woning, maar ook voor het volume van het hoogstedelijke blok en voor de diplomatie van het ontwerpproces; Härings Formfindung werkt bij Soeters door in de verschijningsvorm, de organisatievorm (structuur) en de omgangsvorm (proces). Misschien is het juist zijn opvallende verschijning die hem in deze rol de nodige diplomatieke neutraliteit verleent. (Fel gekleurd pak, Corbusierkarikaturaal brilmontuur en Smart-rijder).

Nauwlettend gevolgd door het grote publiek én zijn serieuze vakgenoten in zwart pak, werkt(e) hij inmiddels aan de gevoeligste stedenbouwkundige opdrachten. Casino Zandvoort, Java eiland Amsterdam, De Resident Den Haag, plan Haverleij Den Bosch, Mariënburg Nijmegen, centrumknoop Zaandam maar ook Sydhavn Kopenhagen in Denemarken, om er een paar te noemen. En het mag gezegd: Sjoerd delivers! Soeters is een man van het proces, van consensus, en van het vertrouwde. Het op het eerste gezicht ondogmatische en gewaagde, blijkt een sluier over de conventie. De prettige conventie stelt hij, 'want de gebruikers vinden mijn ontwerpen mooi.' Maar wat is er nu werkelijk zo mooi aan de plannen van Soeters? Is het de compositie, de inpassing, het materiaalgebruik, de vorm of is het de misschien welgevoeglijke herkenbaarheid: historisering, kroonlijst, ornament of Noord Friese trespa zwaan?

Soeters handelt in semantiek, herkenbaarheid stemt nu eenmaal gerust. Esthetiek is daarvan (helaas) nog geen logisch gevolg! Dienend ontwerpen is prijzenswaardig, men zou doorgaans willen dat de ontwerper, al dienend, andere esthetische keuzen tot zijn beschikking had. De verleidelijke grandeur van Lapidus is hierin nog niet bereikt!

De visie en de persoon Soeters hebben zich in de afgelopen jaren sterk ontwikkeld. De gevonden omgangsvormen zijn multi-inzetbaar en succesvol. Maar Soeters leert en ontdekt dat the humble architect niet altijd uitgesproken kan zijn. De meest complexe variant van het Formfindung is de structuurvariant. Soeters ziet echter de formule en zet in op de vertrouwde gelijkvormigheid. Innemende luchtfoto's van Venetië, fruitbakken, vlinders en bloemen, tonen de gelijksoortige verzamelingen waar Soeters op uit is. 'How the variety of each should be dominated by the harmony of the whole'. Allemaal anders, maar wel gelijksoortig. De methode is vrij eenvoudig. Om een homogeen beeld te krijgen neemt men een veelheid waarin 1:  alles dezelfde structuur heeft maar met een andere kleur, of 2: alles dezelfde kleur heeft met een andere structuur. Zijn droom, voegt hij eraan toe, zou zijn om in een dergelijke homogene omgeving de architect te zijn van één van die prachtige onuitgesproken witte dorpshuisjes met terra chaletdak en dito plantenbakken. Is mooi en romantisch Sjoerd, maar de eerste testcase is helaas mislukt. Het eigen archaïsche vakantiehuisje in Frankrijk heeft al moeten geloven aan de onstuimige ontwerpdrift van de eigenaar.

Desalniettemin, de charmant-grise van Nederland heeft zijn vorm gevonden. Al 'notulerend met de tekenpen' vindt Soeters in de vergaderingen een succesvolle vorm voor gebouw of stad en lijkt daarmee het vleesgeworden poldermodel, klaar voor de export.