Feature

Woningbouw op zijn Onix

Onder de wat cryptische titel ‘Nu wonen, concept tot in detail’ gaf Haiko Meijer van Onix architecten een lezing over de woningontwerpen van het bureau.

Het idee achter van de woonopvatting van Onix werd geïllustreerd met de eigen woning van Haiko Meijer, een laat 19e-eeuws pand in de Groningse wijk Oosterpoort gelegen aan een drukke spoorlijn en aan de achterzijde grenzend aan stille woonstraatjes. Met dit voorbeeld werden de verschillende sferen van het wonen toegelicht. Zo is de voorzijde lawaaiig en druk, gevaarlijk voor kleine kinderen om te spelen maar ook levendig en gezellig. De achterzijde is rustig en veilig, een lusthof in het groen, maar ook wat introvert. In het in de loop der jaren verbouwde huis worden de verschillen in sferen uitgebuit en versterkt, en worden oude kwaliteiten met nieuwe vermengd.

De ervaring opgedaan met deze eigen woning is dat veiligheid en overzichtelijkheid in de openbare ruimte, en keurig geordende witte ruimtes in het interieur niet de enige ontwerpdoelen zijn zoals bij veel (Vinex-) opgaven vaak wel het geval lijkt te zijn. Om het belang van het werken met woonsferen te benadrukken gebruikt Onix beeldende concepten. Zo zijn er woningen ontworpen als woonwolken, als ijsschotsen, in een burcht, onder zadelkappen, in een UFO, in een silhouet, als een bergwandeling of als een rivierbedding.

Het wonen in een schuur is een terugkerend thema in het werk van Onix. De schuur biedt door een bepaalde overmaat en niet vastgelegd ruimtegebruik gecombineerd met een stevige materialisering bij uitstek de gelegenheid voor bewoners om de ruimte naar eigen inzicht te gebruiken. Bij een project voor een aantal woningen in Zaanstad is er zelfs voor gekozen om één woning onder twee kappen te bouwen. Het eerste huis bevat de noodzakelijke ruimtes zoals keuken, badkamer en slaapkamers en het tweede huis, losstaand op hetzelfde kavel, is leeg. Het gebruik hiervan is afhankelijk van de bewoners en kan variëren van kantoor, hobbyruimte, logeerruimte tot zelfstandige woning voor een ‘inwonende’ ouder.

3-Terraswoning in Groningen; Trappenwoud onder terrasheuvel

4-Klimwoning in Zwolle; woonstraat in gebouw

Bij seriematige woningbouw grijpt Onix zoals gezegd naar beeldende concepten. De bedoeling daarvan is woonlandschappen te creëren die een rijkdom aan sferen en ervaringen opleveren voor het individuele wonen. Een voorbeeld hiervan is het plan voor de Reitdiepzone in Groningen, ontworpen in het kader van ‘de intense stad’; Een terrasheuvel waarbij de woningen van eenvoudige rijtjes langzaam overgaan in een flat. Het voorlopige hoofdwerk in de serie woonlandschappen is het gebouw dat Onyx realiseert in de wijk Stadshagen in Zwolle. In het centrum van de wijk worden op een grote parkeergarage een drietal blokken gebouwd met winkels en daarboven woningen. Het blok aan de waterzijde is ontworpen door Onix en bevat 3000 m2 winkeloppervlak met daarboven 78 woningen, in hoogte oplopend van twee en drie lagen langs de winkelstraat tot negen lagen op de hoek boven de entree van de parkeergarage. De ontsluiting van de woningen vindt plaats via een semi-openbare straat op de eerste verdieping boven de winkels. Deze straat loopt over de gehele lengte van het blok en gaat aan het einde over in het atrium van de toren. In het complex bevinden zich talloze woningtypes die allemaal op een andere manier reageren op de verschillen in uitzicht, bezonning en beleving van wat er buiten gebeurd. Deze verschillen worden verder benadrukt door het blok te knikken, te draaien en te vervormen en te bekleden met verschillende materialen ( maar wel weer in één richting toegepast ).

Eén van de toehoorders zag in het werk een relatie met de 70’er jaren kasbah denkbeelden. Het werk heeft, wat betreft de omgang met de overgangen openbaar – semi-openbaar – privé, en het inzetten van woningen om levendigheid op straat te brengen, inderdaad verwantschap met de architectuur uit die tijd. De architectuur van Onix stelt de bewoner of gebruiker – weer – centraal met een scherp oog voor het sociale aspect van het bouwen. Deze houding gecombineerd met een sterk (vorm-) concept levert een gebouw op dat het grote gebaar, het specifieke materiaal en de menselijke schaal in een krachtig vormgegeven beeld samenbrengt. Dat verklaart uiteindelijk ook de titel van de lezing.