SHRINK

De centrale stelling van het New Yorkse RSVP-event luidde: ‘We have always thought that design was driven by growth. (…) But suppose we are heading towards an era of shrinking programs in shrinking cities inhabited by shrinking minds. Or can smaller be smarter?’ Archis-AMO relateerde SHRINK aan een symbiose van discussie en excursie op drie locaties: architectuur en Time-Warner Building, politiek en Liberty Island, toekomst en nano-technologie. Met de deelnemers, waaraan gevraagd was hun favoriet NY-gebouw in SHRINK-versie mee te brengen, werd afgesproken om 14.00 uur bij het Time-Warner gebouw, de dag eindigde tien uur later in The Knitting Factory.

Bert de Muynck: Het event startte in het Times-Warner gebouw, waar Ole Bouman (Archis) New York kenschetste als een bubble zonder einde, één waarbinnen de economie het overneemt van feiten en waar krimp en groei complementaire stedelijke instrumenten zijn. Is daar veel van te merken?

Jean Paul Hitipeuw: Ondanks New York’s imago van groot (Big Apple), onderging ze meerdere SRHINKs, momenten van inkrimpen, zoals onder meer tijdens de Depressie in de jaren ’30, tijdens de jaren ’60-’70 (waarin de stad letterlijk failliet was en financieel in de steek werd gelaten door de overheid), in de jaren ’80 en natuurlijk sinds de aanslagen in 2001. Tijdens deze periodes werden dezelfde sceptische vragen gesteld over de toekomst van de steen geworden mythe die New York is. Ironisch genoeg zijn juist in deze periodes de meest interessante projecten gerealiseerd, illustratief misschien voor de typering ‘bubble zonder einde’. New York en de New York-ers zelf zijn (naïef) optimistisch, en hebben een grote mentale veerkracht.

Het Time Warner-gebouw is een goed voorbeeld van lokale SHRINK (combinatie van politieke, architecturale en economische situatie), maar dat weerhoudt de stad er niet van een ambitieus plan uit te werken voor de Olympische Spelen in 2012 en de wederopbouw van het WTC. Aan de andere kant is de kwalitatieve architectuur hier al jarenlang gestagneerd, mede door de ‘historisch erfgoed-lobby’ – vele gebouwen worden erkend als ‘landmark’ en blijven zo onaangetast – en de onaantrekkelijke bouwmarkt.

BdM: In de discussie werd het idee geopperd dat krimp in New York leidt tot een naar binnen gekeerde groei die zo het publieke domein negeert en verlaat. Is die vrees gegrond?

JPH: Die vrees gold voor de nieuwe shoppingmalls in New York, zoals in Time Warner, en is gegrond als men de mislukte Manhattan Mall in Midtown bekijkt, die onlangs in miniversie heropende. Een dergelijke implosie van de publieke ruimte is in New York enkel mogelijk als er genoeg diversiteit is van een hoge kwaliteit. De vrees dat ‘New York is cooling down into an European City’ is ongegrond, aangezien de stad – als smeltkroes van meerdere bevolkingsgroepen – altijd meerdere karakteristieke ‘cities/villages’ in zich had en heeft. Europese steden getuigen eerder van een doorgedreven zoektocht naar dé identiteit, dé stad, meestal door één van haar kenmerken te sterk te benadrukken ten koste van de pluriformiteit van het publieke domein.

BdM: De volgende stop was Liberty Island. Hier boog de groep zich over interactie, werd politiek de stimulus voor een discussie over symbolen. Is het Statue of Liberty in het huidige klimaat een teken van hoop of cynisme?

JPH: Dit is een retorische vraag als we de ontstaansgeschiedenis van het beeld nemen die een symbiose is van Frans (het standbeeld) en Amerikaans (het eiland) engagement, maar ook als we kijken hoe vandaag krampachtig wordt omgegaan met ‘vrijheden’ in bredere zin. Een voorbeeld is haar enorme symbolische waarde, zo brachten de Chinese studenten op het Tiananmen Plein in 1989 een 10 meter hoge replica in actie om hun eisen te ondersteunen. In New York dan weer, is het standbeeld niet meer toegankelijk sinds het 9-11 event. Terwijl het als symbool ondersteunend voor de vrijheid kan werken. Het lijkt er op dat iedereen die het eiland van de vrijheid wil bezoeken, verdacht wordt van terroristische acties. Dit is begrijpelijk als je bedenkt dat het beeld samen met de Amerikaanse vlag een van de laatst overgebleven symbolen is die de Amerikanen bindt. Het is zeker een teken van hoop, maar er wordt cynisch mee omgegaan.

BdM: Als laatste was er een presentatie van Peter Yeadon over nano-technologie. Daarin werd een toekomst voorgespiegeld, en onderbouwd met contemporaine onderzoeken, waarin de maatschappij radicaal hervormd wordt door revoluties op nano-schaal. Mogelijkheden als veranderingen in de tabel van Mendeljev die leidden tot een project voor een lift naar de ruimte behoren tot nieuwe perspectieven om na te denken over de rol van architectuur binnen onze samenleving. Ole Bouman wees op de verschuiving die niet enkel impact heeft op hoe onze maatschappij er uit zal zien, maar ook hoe deze fundamenteel anders georganiseerd zal worden. Wat is je indruk?

JPH: Hier zijn de potenties van SHRINK misschien wel makkelijker zichtbaar. Deze technologische focus op krimp is er één van groei en verdichting. Deze schaalverkleiningen op atomair niveau (die door verschuiving binnen de materiaal structuur, de idee van materie als solide systeem op de helling zet) gecombineerd met ontwikkelingen op genetisch niveau, geven ons in dit post-humane tijdperk een idee over de zelf-organisatie van materie. Als we op den duur kunnen inspelen op de zelf-intelligentie van materialen, betekent dit ook dat we onze leefwereld anders gaan organiseren, en ook dat ons beeld van de mens zal veranderen.

Als we deze inzichten extrapoleren kunnen we als vormgevers en samenstellers van deze materies tot nieuwe mogelijke komen. Bij de deelnemers was er enige bezorgdheid over het ethische aspect van dit experiment (wij krijgen controle over het DNA van materialen), maar zoals werd opgemerkt is dit een onomkeerbaar proces en bereiden we er ons maar beter zo goed mogelijk op voor en democratiseren de potenties van dit experiment.