Recensie

66 East Urban Culture

Sinds enkele maanden is er in Amsterdam Oost een nieuwe hotspot voor kunstenaars, architecten en stedenbouwers gekomen. 66 EAST is in het gat gesprongen tussen de gevestigde architectuurinstellingen en de kleinere initiatieven. Bewust niet opererend vanuit het centrum, wil zij vanuit de uiterst multiculturele en sterk in ontwikkeling zijnde Indische buurt, de complexe stedelijke cultuur in zijn meest brede zin tentoonstellen.

Architectuur en Stedenbouw hebben tot voor kort altijd gedreven op ideologieën. De laatste, het deconstructivisme, heeft effectief het spreekwoordelijke 'grote verhaal' weggedrukt om het individu en het verschil te laten prevaleren over het geheel en de gelijkheid.

Wellicht is, in de golfbeweging van de ontwikkeling, deze non-ideologie nu het moeilijkst te breken. Zij vernieuwt zichzelf geleidelijk zodat een echte fundamentele kritiek niet mogelijk lijkt; ideologie is weer in maar het broeien blijft uit. Het is binnen deze context dat we met elke glimp van een mogelijke ideologie alert moeten zijn.

66 EAST, centre for Urban Culture zet in op het promoten van kunstzinnige stellingnamen in de verschillende kunstzinnige vakgebieden en in het bijzonder die van de architectuur en de stedenbouw. Het wil hiermee parallel alternatieven bieden voor de planmatige benadering van de huidige stad die volgens de oprichters Marc Schoonderbeek, Helge Kühnel, Zoe Gorni en Tahl Kamina in beginsel kansloos was en blijvend problematisch zal functioneren.

Op listige en exemplarische wijze infiltreert 66 EAST in dit planmatige systeem door met directe steun van het stadsdeel en woningcorporatie De Dageraad een strategische plek in het multiculturele hart van Amsterdam Oost te betrekken. Het initiatief zal dan ook met de doorstroom van beschikbare ruimte meeverhuizen. 66 EAST wil geen gewone galerie zijn. Binnen nieuw opgestelde thema's, idealiter door wisselende curatoren, moet door middel van kunst, studies, lezingen en kritische interventies een andere stedelijke werkelijkheid zichtbaar worden.

Footnotes on Walls, de derde tentoonstelling sinds hun oprichting in maart 2004, toont 14 persoonlijke interpretaties van de muur als scheidend/verbindend maar als ook anoniem/persoonlijk element. Er is een grote diversiteit in benadering zonder een directe samenhang. De exposanten zijn zeer divers van afkomst en reageren vrij op het abstracte thema: de Muur.

De werken tonen onder andere een uiterst boeiende, onmogelijke stapeling van bakstenen (Guy Bahir), een vernuftig videoschilderij van een interieur uit een compositie van rommeltjes (Esther Kempf/NaomiGerstein), een grafisch en bouwkundig vergelijk van muurkwaliteiten in verschillende landen (B.A. Ephemera), een actief oplichten van teksten die de doorgang door de muur becommentariëren (Benoit Goupy) en een gemanipuleerde grafiek van het Franse stijlbehang (Tove Tømmerberg). Het zijn persoonlijke 'trouvailles', meestal ludiek en esthetisch, soms zeer fascinerend, maar ze zetten nauwelijks aan tot bespiegeling binnen het domein architectuur of stedenbouw. De muur wordt hier bijvoorbeeld nergens bekritiseerd, en blijft thematisch enkel een ding om iets aan op te hangen. Het onderwerp is weliswaar architectuur en stedenbouw, het middel beeldende kunst, maar de kritiek of de uitdaging lijkt toch nog ergens anders te liggen.

De plek in Oost is echter een groot succes en daagt als fysieke aanwezigheid inderdaad de positie tussen culturen, belevingen, en de mogelijke kritische interventie uit. Het bezoeken van een expositie is zonder uitzondering voor ieder een spannende ervaring omdat men in elk geval vanuit de eigen bekende wereld in een geheel andere stapt.

Waar schuilt in 66 EAST de ideologie? Is het mogelijk zonder politieke agenda verdieping aan te brengen door nog meer individualiteit en verschil? Zijn met de fascinerende waarnemingen, visies en beelden ook de huidige en toekomstige planmakers te bereiken die uiteindelijk ook kunnen aanzetten tot een cultuurverschuiving in de benadering van de stad? 66 EAST is een aanrader voor iedere kritische architect of stedenbouwer: vanuit deze benaderingshoek valt nog veel te ontdekken en hopelijk komt het tot een vakideologische kruisbestuiving.