Terwijl de grote renovatie van de Haagse Schilderswijk nog voortduurt is de aangrenzende wijk Transvaal aan de beurt voor een ingrijpende transformatie. Kunstenaars Marjolijn Dijkman en Wouter Osterolt maken in reactie hierop bij het mobiele projectbureau Op Trek een monument dat uitdrukking geeft aan de rijke cultuur van deze wijk.
De gehele gevel van het Op Trek kantoor is behangen met wat op het eerste gezicht lijkt op de reclameborden van al die kleine buitenlandse ondernemingen die Transvaal rijk is. Je ziet ze voor je: de Arabische met goud omrande hemelbedden, de etalages tot de nok toe gevuld met kisten tropische fruit, de Marokkaanse kapper Hassan (Nederlandse ondertitel: Hans knipt mannen en vrouwen), de levensechte waterval-licht-schilderijen. Maar ditmaal zijn het geen reclameborden geschreven in het Arabisch, Antilliaans, Iraans of Sranang maar vrome Hollandse spreuken gehuld in de pracht en praal van multi-culti-design.
De sobere in steen gemetselde spreuken sierden altijd de portieken van de sociale huurwoningblokken in Transvaal. Het zijn de stille getuigen van een andere tijd die nu met uitsterven worden bedreigd door grootschalige afbraak. Om de wijsheden niet voorgoed te laten verdwijnen geven Marjolijn Dijkman en Wouter Osterolt deze woorden een laatste stem. Doordat de woorden nu ontdaan zijn van hun soberheid en zich hullen in etnische uitbundigheid krijgen de spreuken een surrealistische lading. Een lading die misschien wel uitdrukking geeft aan veel van de nieuwbouw in de wijk. Want hoe bouw je in een wijk die voor het grootste deel wordt bevolkt door autochtonen en allochtonen met lage inkomens doordat het woningbestand vooral uit sociale huurwoningen bestaat?
Zonder dat gemeente, projectontwikkelaars en woningbouwverenigingen een duidelijk antwoord op deze vraag hebben gevonden, worden grootschalige pogingen gedaan het complexe programma dat deze culturenmix met zich meebrengt vorm te geven. In het kader van dit vraagstuk organiseerden STROOM en de BNA deze maand een excursie langs woningbouwprojecten, nieuwbouw en renovatie, waarin meer dan gemiddeld is ingespeeld op cultuurspecifieke programma’s. Zo blijkt de onmiskenbaar Hollandse stijl van Claus en Kaan een Marokkaans bejaardenhuis inclusief Arabische binnentuin te herbergen. Marlies Römer laat de entree van een woning inspringen om kleine ondernemingen te stimuleren.
Zijn deze voorzichtige ingrepen alles wat we in onze mars hebben als architecten of is het simpelweg een onmogelijke opgave om cultuurspecifieke kenmerken te ontleden en deze te vertalen naar de Nederlandse bouwmaatstaven? Een rooilijn blijft een rooilijn, bergingen staan op het binnenterrein, de stoep is betegeld en auto’s parkeren langs de stoeprand, daar waar ook de hond wordt uitgelaten.
De lichtbakken op het kantoor van Op Trek kunnen bekeken worden totdat het pand aan het einde van het jaar wordt afgebroken. Goed om even op het bankje te gaan zitten onder de vallende gekleurde herfstbladeren en weg te dromen in alle mogelijke werelden die deze wijk kent.