Op 28 oktober verplaatste het Archis RSVP Event zich naar de ‘architectenhuiskamer’ van Amman (Jordanië). De twee wekelijkse ‘Diwan Al Mirmar’ bijeenkomsten, georganiseerd door het Center for Study of the Build Enviroment, zijn het podium voor de Jordaanse architectuurdiscussie. Ter inspiratie voor deze Diwan met als thema ‘openbare ruimte’ (public space) waren Nederlandse vakgenoten uitgenodigd.
Aandacht voor de openbare ruimte is nieuw en in ontwikkeling in Jordanië. Ontwerper Tom Postma presenteerde de ‘Cultural Avenue’ in Amman. Dit is een van de eerste initiatieven van de overheid om in de openbare ruimte te investeren.
Ole Bouman (Archis) was gevraagd een korte introductie te geven op het tijdschrift en het thema ‘Paranoia’ van het RSVP-event. Archis heeft door een gewijzigd subsidiebeleid minder geld en daarom meer lezers nodig. Om haar marktterrein internationaal te vergroten gaat het blad op tournee. Ditmaal waren ze neergestreken in ‘downtown’ Amman in een historische Diwan: de ‘openbare ruimte’ van het traditionele Arabische huis, dat deel waarvan de deuren altijd openstaan voor onverwachte gasten. Om binnen te komen moest men nu echter reserveren, gelukkig hadden voldoende mensen dat gedaan.
Er was alle tijd voor de introductie en promotie van Archis omdat Postma, komende uit de bezette West Oever, vertraging had. Daar kwam bij dat het had geregend en in Jordanië verandert de openbare ruimte, met name het verkeer, dan in een nog grotere chaos dan gebruikelijk.
Archis profileerde zich helder. Naast de ‘Wat, Hoe en Wie’ tijdschriften in de architectuur, stelt Archis de vraag: ‘Waarom?’ Heel goed om dat af en toe eens te doen. Het is echter de vraag in hoeverre hierop bevredigende antwoorden gegeven kunnen worden.
Bij de demonstatie van de reikwijdte van de artikelen in het ‘Waarom’ kader, werd over het hoofd gezien dat in een islamitisch land andere (kleding)normen en waarden gelden dan in West Europa. Hoewel, een Arabisch gezegde over goede vriendschap luidt: ‘als 2 achterwerken in 1 onderbroek’. Uit het betoog was echter niet op te maken dat Archis hiernaar verwees.
Met het openen van de discussie werd het interessant, het publiek ging deze gretig aan: de combinatie ‘Paranoia’ en Amman werd niet begrepen. Jordanië beschouwt zichzelf juist als stabiele factor in een omgeving met onrust in de openbare ruimte, en zo wordt het land ook door omringende landen gezien.
Een andere reactie uit het publiek stelde het ‘Waarom’ ten aanzien van het fenomeen ’tijdschrift’ ter discussie. De vragensteller was van mening dat het internet een grotere inspiratiebron was voor nieuwe informatie dan de bekende tijdschriften die, naar zijn mening elkaar allemaal achternalopen met hun thema’s. De architectuurdiscussie wordt pas werkelijk interessant in een breder verband, dus niet alleen het wat, hoe en waarom, maar juist de samenhang hiertussen.
Het ‘hoogtepunt’, dat de bijeenkomst tot een werkelijk Event maakte, was de bijdrage van twee jonge Libanezen. Beiden hadden een ‘document’ gemaakt van een ‘interventie’ waarbij de openbare ruimte een politieke lading krijgt. Niet nieuw in het Midden Oosten, wel voor een Nederlands architectuurtijdschrift.
Het ‘document’ bestond uit een envelop waarop aan weerzijde een foto stond afgedrukt. Één zijde met een foto van een aanslag, de ander met een foto van de demonstratie die daarop volgde. In de envelop bevonden zich het medisch rapport en de overlijdensakte van het slachtoffer van de schietpartij. Het incident vormde de aanleiding voor de burgeroorlog in Libanon.
‘What the hell has this to do with architecture?’ was de Nederlandse reactie…’ ‘dit is de openbare ruimte’, antwoordde de ‘event maker’. De betekenis van de openbare ruimte kan soms groter zijn dan een alleen een leuk ontwerp.
Het ‘Wat’ kwam aan de orde in de presentatie van Postma, van oorsprong beeldend kunstenaar, die zijn ontwerp voor het voetgangersgebied van de hoofdstraat in Shmeisani toelichtte. Het ver doorgevoerde grafische concept is voor Ammani architectuur een impuls in het conceptuele denken over de openbare ruimte en levert een bijdrage aan de ontmoeting tussen mensen. De openbare ruimte, van oorsprong het domein van de man, is gekoppeld aan winkels en een activiteit. De Cultural Avenue is zo bijzonder omdat het de middenberm van een winkelstraat vormt en alleen wordt gebruikt om te verblijven. Vriendinnen zitten er te kletsen, vrienden slenteren er langs en stelletjes kunnen elkaar ‘privé’ spreken in de anonimiteit van de openbare ruimte.
De Arabische gastvrijheid maakte diepe indruk op de Archis redactie. Volgens Bouman hangt dat samen met de openbare ruimte in Jordanië. De vraag is: Waarom? Of Hoe? Hopelijk geeft de volgende editie daar een antwoord op.