Recensie

Wat als?

Wat als luchthaven Schiphol een echte stad zou worden en direct de omringende plaatsen annexeert, hoe zou de regio er dan uitzien? Deze gedachte vormt het uitgangspunt voor de expositie Schiphol Centraal in het Amsterdamse Arcam.

Alle ontwikkelingen in de regio Schiphol lijken niet alleen met elkaar maar ook met de luchthaven samen te hangen constateert Arcam en daarom is het goed om op een radicale manier de ruimtelijke consequenties daarvan te inventariseren. Door de regio als een geheel te beschouwen en de gemeentegrenzen buiten beschouwing te laten, zo stelt Arcam, blijken rigoureuze oplossingen mogelijkheden te zijn voor onder andere het vraagstuk naar de functie van natuurgebieden en de zoektocht naar geschikte locaties voor bedrijven en woningen. Door deze stellingnamen kan de tentoonstelling beschouwd worden als een groot pleidooi voor een regionaal bestuursorgaan. Zie wat allemaal mogelijk is wanneer gemeenten en provincies over de eigen grenzen heen kijken, lijkt de boodschap van de samenstellers te zijn.

Schipholstad wordt voorgesteld als een netwerkstad die georganiseerd is rondom de luchthaven Schiphol. De grenzen van deze stad worden gevormd door Amsterdam, IJmuiden, Noordwijk en Vinkeveen. Het centrum van de stad bestaat uit de woon/werkgebieden Schiphol Westede (voorheen Haarlem en omgeving), en Schiphol Noord/Oost (voorheen Amsterdam), verder zijn er dan nog Schiphol Park (grofweg De Ronde Venen) en Schiphol Havens (voorheen de Amsterdamse havens).

Op de tentoonstelling worden vooral veel vragen gesteld in de hoop dat mensen anders naar de werkelijkheid gaan kijken en veronderstelde problemen met creatieve idee-ën oplossen. Hoe kan bijvoorbeeld de bereikbaarheid van het recreatiegebied Schiphol Park en de daarin gelegen woonkernen verbeterd worden? Arcam stelt voor om lijn 51 (de sneltram van Amsterdam naar Amstelveen) door te trekken naar het zuiden om de lijn vervolgens te splitsen: westwaarts richting Aalsmeer en oostwaarts richting Mijdrecht alwaar de lijn kan aansluiten op de doorgetrokken Geinlijn (de metro van Amsterdam CS naar Gein). Veel vragen die worden gesteld hebben betrekking op de infrastructuur; over de bereikbaarheid van Schiphol Plage (voorheen Zandvoort) en het doortrekken van de Amsterdamse Noord-Zuidlijn naar Schiphol.

Opmerkelijk is de positivistische toonzetting van het geheel: het aantal schepen dat Schiphol Haven aandoet neemt toe, het cruisetoerisme maakt het noodzakelijk dat er steeds grotere cruiseschepen ontvangen worden. En stel dat de geluidscontouren die rondom Schiphol liggen ooit zullen krimpen, dan kunnen er meer woningen gebouwd worden! Maar stel dat de contouren krimpen omdat door de stijgende energieprijzen de tickets zo duur worden dat er minder mensen gaan vliegen en de vliegbewegingen zullen afnemen? Hoe zal het dan gaan met de groei en bloei van Schipholstad?

Behalve de geluidscontouren is er nog andere groeibeperkende wet- en regelgeving voor de regio. De projectontwikkelaars Bouwfonds en Ymere pleiten in het Haarlems Dagblad voor 'kleine aanpassingen in de nieuwe Nota Ruime' zodat de groene westelijke gebieden van de Haarlemmermeer bebouwd kunnen worden waardoor 10.000 woningen meer gerealiseerd kunnen worden. De omlegging van de N201 tussen Aalsmeer en Uithoorn is door de Raad van State geblokkeerd vanwege overschrijding van de Europese luchtkwaliteitsnormen.

Goed beschouwd vormt deze wet- en regelgeving de imaginaire Schipholstad, juist omdat ze de gemeentelijke en provinciale grenzen overstijgt. Gechargeerd: zolang er geen regionaal bestuursorgaan is, lijkt de regelgeving het enige dat de steden en dorpen in de regio Schiphol met elkaar bindt.