Feature

Hoe worden dromen werkelijkheid?

Seismografen van de stad, zo omschrijft Misak Terzibasiyan zichzelf en zijn collega’s Joren Hoogeboom en Emile van Vugt van UArchitects. Kijken, luisteren en voelen wat er leeft, dat is voor hen de essentie van stedenbouwkundige planvorming. Om hiervoor aandacht te vragen organiseerde UArchitects op 13 januari 2005 het debat: Strijp S – Living City. Hoe verwezenlijk je dromen van een dynamische stad vol cultuur en creativiteit ?

Als tegenhanger van de plannen van de gemeente, die onder het motto 'groots en meeslepend' ontwikkeld lijken te zijn, wil UArchitects de gewone Eindhovenaren een stem geven. Er is een lokale behoefte aan plekken voor jong talent in de creatieve industrie. Volgens hen is dat de sleutel tot het transformeren van Strijp S – de 'verboden' stad van Philips – in een geïntegreerd onderdeel van Eindhoven.

Omdat het debat niet het stedenbouwkundig ontwerp maar de invulling van het programma betrof, werd het plan dat West 8 voor het gebied ontwikkelde niet uitgebreid toegelicht. Wel benadrukte Menno Riemersma van Volker Wessels dat de prioriteiten van gemeente en ontwikkelaar dit ontwerp goed vertaald zijn. Het gezicht van Strijp S zal weliswaar drastisch veranderen, maar de toekomstige 'resten van het verleden', zoals de Hoge Rug, het Klokgebouw en het NatLab, blijven een prominente plaats innemen. Sterker nog, deze gebouwen hebben de planstructuur van dit nieuwe deel van Eindhoven bepaald.

De ambitie van Park Strijp is onder meer gebaseerd op het verleden van de Philipscomplexen. Op deze omheinde locatie, waar de ingenieurs van Philips in het grootste geheim nieuwe technologieën ontwikkelden, zal binnen enkele jaren een transparant en bruisend stedelijk milieu moeten ontstaan met een accent op cultuur, innovatie en creatieve bedrijfstakken. Hoe kunnen deze enorme ambities voor het gebied daadwerkelijk gerealiseerd worden, zodat ze niet als dromen vervagen en na enkele jaren nog slechts in de herinnering van de ontwerpers voortleven.

Industrieel ontwerper John Lippinkhof van Design Platform Eindhoven beschrijft de behoefte aan design. Het is niet langer voldoende om nieuwe technieken of producten rechtstreeks in de markt te zetten: 'Er is een duidelijke vraag naar de meerwaarde van esthetische kwaliteit'. Het plan Strijp S heeft het in zich om het Eindhovens adagium 'voorop in technologie' naar een hoger niveau te tillen. In contrast met de wat steriele omgeving van het Philips laboratorium in het zuiden van de stad, kan Strijp S een warme, inspirerende woon- en werkomgeving bieden voor opkomend creatief talent. Lippinkhof pleit er voor om Eindhoven in 2006, vooruitlopend op de realisatie van Strijp S, tot Design Hoofdstad van Europa te laten kronen.

Mathieu Bruls (Bruls & Co) heeft bij de herontwikkeling van het Ceramique-terrein in Maastricht gezien hoe belangrijk het is om het concept achter het plan gerealiseerd te krijgen. Om een inspirerende omgeving te realiseren moet je flexibel kunnen reageren op actuele ontwikkelingen. En dat kan in Nederland alleen als de grenzen van de Ruimtelijke Ordening procedures worden opgezocht. Bovendien is het gebied te groot om in te vullen met alleen maar 'leukigheid', dus kies voor beperking en creëer je eigen schaarste.

Ook Rob Schütte (West 8) is voor een flexibele invulling van het terrein; hij omschrijft het ontwerp als een mogelijk eindbeeld dat nog veel vrijheid biedt. Schütte ziet het gefaseerde vertrek van Philips als een kans voor een 'strategie van tijdelijkheid'. Zo mogen vrijgekomen gebouwen, waarvan het lot nog niet duidelijk is (hergebruik, of sloop en nieuwbouw), in de tussentijd niet leeg blijven staan. Zoek naar individuen, bedrijfjes en voorzieningen die een bijdrage leveren aan de dynamiek van het nieuwe Strijp S. Om een broedkamer voor talent te realiseren zijn mensen nodig die een 'onderscheidende bijdrage' kunnen leveren aan de creatieve industrie (architecten, modeontwerpers en industrieel ontwerpers, maar ook muzikanten, fotografen, beeldhouwers, schilders en filmmakers).

Alle sprekers benadrukken één ding: de mensen op het stadhuis kunnen dit niet alleen! De creatiefste ideeën zitten immers bij de mensen zelf. Schütte doet een oproep: 'als jij denkt een bijdrage te kunnen leveren, zorg dan dat de juiste mensen je ideeën te horen krijgen!' Blijf niet op de bank zitten, neem zelf het initiatief. Anders kan de ambitie van de creatieve stad nooit werkelijkheid worden.

Terwijl uit het publiek geluiden opborrelen over 'goedkoop beginnen' en er door vertegenwoordigers van de creatieve sector om een actieve en ondersteunende (lees: subsidiërende) houding van de gemeente wordt gevraagd, begint een ander juist een gedreven betoog voor het tegenovergestelde: 'Als je een goed idee hebt, dan moet je zorgen dat je het rendabel kunt maken. Alsof de creatieve sector zichzelf niet kan bedruipen…'.

Eén van de aanwezigen in de zaal staat op en zegt dat hij verwacht dat de gemiddelde Eindhovenaar gewoon langs de zijlijn blijft toekijken hoe het nieuwe Strijp S gestalte krijgt. En daarmee blijft er ondanks alle goede bedoelingen toch enige angst in de lucht hangen: kunnen de idealen worden waargemaakt? De krantenkoppen uit 2010 in het filmpje van UArchitects (i.s.m. MoonIQ) spreken boekdelen over hoe het allemaal fout zou kúnnen gaan:

'Albert Heijn Megastore komt in Veemgebouw, festivalterrein wordt parkeerterrein'

'Skaters weer op straat, hal moet plaatsmaken voor woontoren'

'Thais restaurant Ketelplein gesloten, Mac Donalds neemt pand over'

'Bewoners en bedrijven in de weer tegen overlast, college besluit weer hek om Strijp S te zetten'

'Ambities Strijp S niet waargemaakt, Nuenen biedt hulp bij zoeken naar oplossing'

Vol verwachting klopt mijn stedenbouwkundig hart