Zal het er dan toch nog van komen, een afgeslankt Instituut voor Beeldcultuur in het Rotterdamse Las Palmas? Onlangs heeft de gemeenteraad van Rotterdam, ruim vier jaar na de presentatie van de eerste schetsen, het voorlopig ontwerp voor Las Palmas van Benthem Crouwel Architekten goedgekeurd.
De eerste voorzichtige ontwerpen voor Las Palmas (de voormalige werkplaats van de Holland Amerika lijn) werden in oktober 1999 door de gemeente Rotterdam gepresenteerd. Ze moesten de toenmalige staatssecretaris voor Cultuur Rick van der Ploeg verleiden een beslissing nemen over de vestigingsplaats van nieuw op te richten Instituut voor Beeldcultuur. In dit instituut zouden het Filmmuseum, V2, Nederlands Foto Instituut, Nederlands Fotoarchief en het Nationaal Fotorestauratie Atelier samen in een gebouw gehuisvest worden. Allereerst de vraag waar: Las Palmas of het voormalige Sweelinck-conservatorium aan de Van Baerlestraat in Amsterdam? Eind 1999 viel Van der Ploeg toch voor de plannen van Rotterdam dit tot grote teleurstelling van Amsterdam. 'Het is een domper, een zwarte dag voor de foto- en filmcultuur in Amsterdam', aldus de Amsterdamse wethouder voor cultuur Saskia Bruines. En over de mogelijke verhuizing van het filmmuseum: 'Het museum wordt hier intensief gebruikt door zowel algemeen als professioneel publiek. De vraag is hoe dat in Rotterdam zal gaan'. Dat was 1999. Een jaar later besloot het Filmmuseum toch in Amsterdam te blijven en niet te participeren in het Instituut voor Beeldcultuur. De directie van het Filmmuseum, die een voorstanders was van de verhuizing, werd kort na de beslissing door het bestuur op non-actief gezet.
In 2001 stapte V2 op wegens verschil van inzicht over de toekomst en richting van het Instituut. De overgebleven instellingen NFI, NFA en NfrA bleven geloven in de plannen en besloten ook uit financiële overwegingen eind 2001 samen te gaan in het Nederlands Fotomuseum. Want de strijd om de opbrengsten uit het legaat van Hein Wertheimer, een gepassioneerd amateur-fotograaf die na zijn overlijden in 1997 ruim 10 miljoen euro schonk aan het Prins Bernhard Cultuurfonds, was nog lang niet beslist. Wertheimer had vastgelegd dat het geld besteed moest worden aan de oprichting en in standhouding van een Nederlands fotomuseum. Begin 2003 werd besloten om voor drie jaar de opbrengsten van het legaat te besteden aan de activiteiten van het Nederlandse Fotomuseum op voorwaarde dat het museum gehuisd zou zijn in Las Palmas, en ook ondersteuning zou krijgen van zowel de gemeente Rotterdam als het Rijk.
Omdat het Instituut van Beeldcultuur er niet komt, zullen de bovenste twee verdiepingen van Las Palmas verhuurd worden als kantoorruimte. In het andere deel, begane grond en de eerste verdieping komt het Fotomuseum, BeeldFabriek (Stichting Kunstzinnige Vorming Rotterdam – SKVR) en De Vrije Ruimte. In het programma van eisen wordt deze component omschreven als 'een vrije ruimte met een goede infrastructuur voor culturele activiteiten [ ]. Hierbij wordt in eerste instantie gedacht aan grote en kleinere exposities en culturele evenementen. Tevens moeten er grootschalige en kleinschalige commerciële activiteiten kunnen plaatsvinden diepassen binnen het culturele profiel van Las Palmas. Hierbij wordt gedacht aan (kunst)beurzen, feesten etc. De Vrije Ruimte is als het ware een 'lege doos' waar culturele activiteiten kunnen worden 'ingeplugd'.'
Kenmerkend aan het ontwerp van Benthem en Crouwel is de grote (visuele) openheid en de informele sfeer die er straks moet gaan heersen. Op het bureau is men ondanks de (bestuurlijke) vertraging blijven tekenen en naar verwachting zal over een aantal weken het Definitieve Ontwerp ter goedkeuring aan de gemeenteraad worden voorgelegd. Wat er met het dak zal gebeuren – waarvoor in de afgelopen jaren plannen als een 'Central Park' of een openluchtbioscoop zijn gemaakt – wordt bij de presentatie van het DO bekend gemaakt. De geplande opening van het culturele deel van Las Palmas is eind 2006. Wordt vervolgd.