Architecture has reached its Limits! Nieuwsgierig (of wellicht wanhopig) gemaakt door deze quasi-profetische lokroep, trokken horden architectuurstudenten, architecten, journalisten en andere geïnteresseerden 28 februari richting de catacomben van Columbia University in New York. Op een aldaar belegde persconferentie werden de eerste contouren geschetst van VOLUME, een tweemaandelijks periodiek geïnitieerd door Archis, AMO en CLAB (Columbia University), in samenwerking met grafisch ontwerper Michael Rock, dat binnenkort verschijnt.
persconferentie VOLUME
Volgens de uitnodiging zal VOLUME bestaan uit Magazine, Object, Space, Event, Debate, Webcast, Consultancy, Talkshow, Travel en Surprises. Met als overkoepelend thema ‘Architecture Must Go Beyond Itself’, vertelden respectievelijk het bureau (OMA/AMO), de school (CLAB) en het magazine (Archis) hoe een ieder de grenzen van hun mogelijkheden hebben bereikt, hoe ze nieuwe grenzen gaan opzoeken en hoe VOLUME daar een medium voor zal worden.
De persconferentie was een goed geënsceneerde performance en geheel in overeenstemming met de sombere boodschap: Rem Koolhaas (OMA/AMO), Mark Wigley (CLAB/Columbia University GSAPP) en Ole Bouman (hoofdredacteur Archis) presenteerden in mineur de positie van architectuur in hun vakgebied. Het is voor hen duidelijk: in het huidige paradigma heeft de architectuur haar grenzen bereikt en moet op zoek naar nieuwe samenwerkingsverbanden en uitingen om zich staande te kunnen houden en om ‘gevaarlijk’ en kritisch te blijven.
Als eerste presenteerde Koolhaas hoe in de huidige opzet van het bureau, de architect steeds meer terrein verliest en onbelangrijker wordt. Tegelijkertijd vindt er op bureaus gedurende de tijd dat men aan een project werkt een enorme kennisvergaring plaats. Na afloop van het desbetreffende project wordt hier uiteindelijk weinig of niks mee gedaan wegens gebrek aan geschikte infrastructuur. Daarnaast heeft het bureau vaak geen tijd en/of geld voor bijvoorbeeld kritische zelfreflectie. Dit leidde bij OMA tot de oprichting van AMO. Koolhaas vervolgde zijn presentatie met zijn huidige kruistocht om op te komen voor de rechten van de ‘Starchitect’. Illustrerend is zijn stelling dat de ‘starchitect’ vreselijk de boot van de groeiende markteconomie mist. Een vergelijking van zijn Universal-project met oudere projecten zoals het Seagram Building en de Hong Kong Bank liet zien dat de procentuele vergoeding van de architect zelfs is gedaald! Koolhaas zei ook buiten zijn vakgebied niet (meer) serieus genomen te worden door zijn status als ‘ster’, en hij hekelde de huidige passieve rol van de architect die moet wachten op de klant; AMO is een manier om pro-actief op te treden.
Mark Wigley, decaan van Columbia’s Graduate School of Architecture, Planning & Preservation (GSAPP), vervolgde de retoriek eveneens met een presentatie in mineur over hoe de school grensverleggend zal moeten worden om haar bestaan te kunnen rechtvaardigen.
Na een historisch overzicht van het architectuuronderwijs, wees Wigley op vrij recent ondertekende internationale verdragen tussen de Verenigde Staten, China en Europa ter bescherming van het vakgebied tegen een immer op de loer zijnde teloorgang. In feite zijn dit wereldwijde contracten met zelf opgelegde standaarden ‘uit bescherming tegen zichzelf’. Wigley vervolgde met een constatering dat de architectuur-onderwijsgemeenschap wereldwijd uit ongeveer 1 miljoen mensen bestaat. Zo groot als een stad, met dezelfde kenmerken zoals hot spots, historische centra, buitenwijken, etc. Hij pleitte voor een opheffing van de sterrenstatus van bepaalde scholen zoals die van de GSAPP, om meer richting een ‘open source network’ te gaan waarin de enorme kennis en netwerken van studenten wereldwijd beter kan worden benut, bijvoorbeeld door middel van VOLUME.
De hoofdredacteur van Archis, Ole Bouman, completeerde de triade met een uiteenzetting van wat Archis de laatste jaren heeft proberen te doen om de traditionele typologische grenzen van het magazine te verleggen. Zoals de mogelijkheid voor de lezer om een fysieke interactie te hebben met het blad – de scheurlijnen – of de wereldwijde RSVP-events om tot een directe dialoog te komen met de lezers en belangstellenden op locatie.
Hij vervolgde met een aanmoediging tot een meer anticiperende vorm van architectuur (‘preemptive architecture’) om zo te komen tot een nieuw mandaat. Bouman ziet VOLUME dan ook als een onderdeel van een zogeheten ‘Empire of Ideas’ en ziet in het Irak-beleid van president Bush een legitimatie voor het veranderen van een ieders mandaat. Hij begon en sloot zowel af met de oproep. ‘Dont ask what VOLUME can do for You, but what You can do for VOLUME!’
Na de concrete presentaties werd getracht het project VOLUME enigszins toe te lichten, maar gezien het abstractieniveau en onduidelijkheid over zowel de inhoud als de format van de periodiek, bleven de reacties uit het publiek enigszins lauwtjes en de vragen meer praktisch en soms sceptisch van aard. Zo werd ons bijvoorbeeld verteld dat VOLUME zowel esoterisch als populistisch kan zijn; een amoebe-achtig project met een reikwijdte zoals de Wereldbank. Koolhaas omschreef uiteindelijk het format als een sushi-box, met een constant veranderende inhoud, waarop Michael Rock weer reageerde dat het uit economisch oogpunt toch wel repeterende onderdelen zal bevatten. Na de vragen, die soms de integriteit, zowel financieel als inhoudelijk, ter discussie stelden, werd door de initiatiefnemers nogmaals benadrukt dat VOLUME een positief project zal zijn.
Uiteindelijk leverde de persconferentie meer vragen op dan antwoorden. Opgewonden verliet het gehoor het auditorium, sommigen vol hoop, anderen vol scepsis. Een greep uit de vragen die werden geuit tijdens de borrel na de persconferentie: Is het uiteindelijk wel waar dat architectuur haar grenzen bereikt of is dit een slim staaltje retoriek onder het mom van ‘het is makkelijker de klant om te vormen dan het product’? Is het niet gewoon een nieuwe manier om geld te verdienen? Is er echt behoefte aan een paradigma-wisseling en in dat geval, is de uitweg voor architectuur een amorfe sushi-box?
VOLUME heeft absoluut potentie en bovengenoemde vragen zullen hopelijk vanaf april worden beantwoord wanneer de nieuwe periodiek in de winkels ligt.