Met de opening van skatepark Everland is een nieuwe stap gezet in de ontwikkeling van een van de grootste broedplaatsen in Amsterdam: de NDSM-werf op de noordelijke IJ-oever. Helemaal van een leien dakje gaat het overigens niet.
Sinds zomer 2000 volgt de gemeente Amsterdam een Plan van Aanpak Broedplaats, mede als gevolg van ontruimingen van de vrijplaatsen op het Oostelijk Havengebied eind jaren negentig en de daar weer op volgende kraakacties.
Sinds die tijd is er een groot aantal kleinere en grotere broedplaatsen in ontwikkeling gebracht. Een van de grootste locaties is de voormalige NDSM-werf op de Noordoever van het IJ, een plek die nog het meest lijkt op de voormalige situatie in het Oostelijk havengebied: de ideale 'geen beleid, gewoon doen' broedplaats avant la lettre. De NDSM-werf bestaat uit de NDSM-loods (20.000 m2), de Docklandshal (5.800 m2) en de twee hellingbanen X (2.200 m2) en Y (10.000 m2), de laatste met een overgebleven havenkraan en uit een uitgestrekt terrein tussen deze gebouwen. Wie het terrein oploopt (bereikbaar met een gratis pont vanaf het Centraal Station, een niet te missen cheap thrill op zichzelf) waant zich onmiddellijk terug in de jaren tachtig; graffiti, onkruid en spoorrails, her en der wat informeel geplaatste artefacten als oude trams en scheepsresten, gigantische loodsen en daartussen de onmiskenbare kunstenaarsaanwezigheid. Op het terrein heeft zich inmiddels een restaurant gevestigd (De Houten Kop, gebouwd uit een tweedehands decorstuk en strobalen) en een uit de Rotterdamse haven geïmporteerd atelierdorp Dazzleville. Onder de hellingen bevinden zich ateliers en werkplaatsen van kunstenaars en ambachtslieden.
Het grootste project op het terrein is echter de herontwikkeling van de grote NDSM-scheepsloods waarin sinds begin vorig jaar aan verschillende deelprojecten gewerkt wordt. Vorige maand werd in sectie 4 van de loods skatepark Everland opgeleverd.
Het grootste deel van de loods zal worden getransformeerd tot een Kunststad, een informele 'overdekte stad' met cascowerkplaatsen en -ateliers aan straten en pleinen, die door de kunstenaars zelf worden ontworpen en afgebouwd. Aan de oostzijde van de loods zijn in twee bouwlagen nieuwe werkplaats- en atelierruimtes voor locatie- en objecttheatergezelschappen gebouwd. In Sectie 4, een jeugdcluster aan de westzijde van de loods, wordt een dubbelhoge nieuwbouwzone gerealiseerd met een skatebaan en oefenruimten en studio's voor popgroepen. De skatebaan bevindt zich op de eerste verdieping. Alle voorzieningen zoals kantine, kleedkamers, kantoor en werkplaats, zijn ondergebracht in de Tube, een smal, 70 meter lang volume langs een zijde van de baan. Onder de opgetilde skatebaan is ruimte voor de ontwikkeling van werkplaatsen en oefenruimtes. De houten vloer van de skatebaan wordt ondersteund door een stelsel van stalen kolommen en gelamineerde houten liggers. In de vloer zijn smalle glasstroken met led-verlichting aangebracht.
Culturele voorzieningen door gebruik te maken van dubbelgrondgebruik en functiestapeling in een hergebruikte loods, zo'n beetje alle innovatiedoelstellingen van het hedendaagse stadsbestuur in één project samengebracht; als dat geen enthousiasme oproept, wat dan nog wel? Dat blijkt dus tegen te vallen, na de feestelijke opening 9 februari door wethouder Aboutaleb kon de baan gelijk weer sluiten wegens problemen met de brandweer cq de ingebruiknamevergunning. Niet dat de baan onveilig is, het is waarschijnlijk de meest optimaal aan bouwbesluit en andere wetgeving getoetste skatebaan in Nederland, maar omdat de baan zich in een veel grotere hal bevindt die nog niet is afgebouwd afijn het gebruikelijke gezeur. De skatebaan schijnt volgens de laatste berichten per 1 april eindelijk open te kunnen voor het publiek.
Intussen toont deze kwestie de spagaat waar dergelijke projecten telkens weer in belanden. Enerzijds is het de bedoeling dat eigen initiatief zo min mogelijk gehinderd door regelgeving de kans krijgt op te bloeien en zich te ontwikkelen. Anderzijds is het project onderdeel van gemeentebeleid en -subsidies (en in dit geval ook nog verdeeld tussen de Centrale Stad en de deelgemeente Noord) en moet het dus aan allerlei beperkende, de snelle impulsieve creativiteit fnuikende regels voldoen, inclusief bouwaanvragen en vergunningen. De skatebaan heeft probleemloos een eerder, min of meer illegaal leven gehad als The 3rd Floor in de voormalige vrieshal Amerika. Nu is alles netjes nieuw en goed geregeld en nu mag de baan niet open. Uiteindelijk zal alles wel weer worden opgelost, maar de ontwikkeling van een broedplaats als de NDSM-werf is natuurlijk niet gebaat bij dergelijk ontwijkend en indekkend gedrag van de lokale overheden.