Feature

Ontwikkelingen aan de zonnige kant van het IJ

Nu de voltooiing van de zuidelijke IJ-oevers in zicht komt, wordt het eens tijd een blik te werpen op de andere kant van het IJ. Dinsdagavond 10 mei organiseerde ARCAM een discussieavond over de noordelijke IJ-oever in het pas gerenoveerde gebouw De Baanderij. Wat staat er allemaal op stapel daar in Amsterdam Noord en wat voor ontwikkelingen zijn er nu al zichtbaar?

De Noordelijke IJ-oever beslaat een gebied vanaf de Sixhaven, vlak achter het centraal station, tot aan de Noorder IJ-plas, gelegen aan de westzijde van de A10. Voor het gebied is een Masterplan opgesteld door BVR (buro van Riek Bakker) adviseurs i.s.m. met DRO (Dienst Ruimtelijke Ordening Amsterdam). Dit plan is echter nooit bestuurlijk vastgesteld. Omdat er zolang door allerlei partijen aan het masterplan is gewerkt zit het nog steeds in vele hoofden en heeft het hierdoor niet veel van zijn kracht verloren. Het masterplan deelt de Noordelijk IJ-oever op in verschillende gebieden die ieder hun eigen identiteit, programma en planning kennen.

Het gebied wordt nu voornamelijk gekenmerkt door bedrijfsterreinen in vele soorten en maten. Sommige gebieden blijven gevrijwaard van enige stedelijke ontwikkeling en worden grotendeels gehandhaafd als bedrijfsterrein. Het Cornelis Douwes-terrein bijvoorbeeld blijft mede door de complexe grondeigendomsverhoudingen een bedrijventerrein en is de afgelopen tijd geïntensifieerd. Het grote verschil in fasering van verschillende gebieden met een eigen identiteit passen goed in de structuur van Amsterdam Noord. Noord is namelijk een lappendeken van verschillende wijken en oude dorpen.

NDSM

De NDSM werf is een gebied wat is aangewezen als culturele en historische hotspot binnen de Noordelijke IJ-oever. De stichting Kinetisch Noord houdt zich hier onder meer bezig met het realiseren van atelierruimtes voor kunstenaars in de oude NDSM-hallen. Hier komen broedplekken die plaats gaan bieden aan ongeveer 350 kunstenaars. SPONGE architecten heeft een ontwerp gemaakt voor een overdekte complete stad die zich binnen een van de hallen gaat bevinden. De hallen die op de wachtlijst rijksmonumenten staan hebben ook de interesse kunnen wekken van grote commerciële partijen. Er zijn zo vergaande onderhandelingen tussen MTV en ID&T, onder meer organisator van dancefeesten, en de eigenaar van de werf MediaWharf over het vestigen van studio's en kantoren op het terrein.

Het gebied rond en op de NDSMwerf is een duidelijk voorbeeld van vele verschillende ontwikkelingen die niet binnen een helder kader gerealiseerd worden. Zo is de befaamde betonnen pier, misschien wel het mooiste relict van de oude werf, door particulier initiatief van de slopershamer gered. Nu worden er op deze circa 300 meter lange betonconstructie, die vroeger werd gebruikt voor het afbouwen van schepen, kantoren en ateliers gerealiseerd. Sinds enkele maanden vaart er ook een pontje naar het gebied waardoor de bereikbaarheid van het gebied vanuit CS sterk verbeterd is.

Shell-terrein, het blauwe kubusje aan de oever is de plaats van het geplande Filmmuseum.

Noordwaarts

Het projectbureau Noordwaarts, een samenwerking tussen stadsdeel Noord en de Centrale Stad, houd zich sinds 2004 bezig met de ontwikkeling van de gebieden Shellterrein, Sixhaven en Buiksloterham aan de noordoever.

Over een paar weken wordt de eerste paal geslagen voor het New Technology Centre van Shell. Deze nieuwe huisvesting, die enkele honderden meters westelijk van de Shelltoren wordt gerealiseerd, wordt het nieuwe onderkomen van Shell in Amsterdam Noord.

Het huidige Shellterrein is gekocht door de gemeente Amsterdam. Dit terrein wordt samen met ING Vastgoed ontwikkeld tot een nieuw stukje stad met circa 2200 appartementen en 60.000 m2 voorzieningen. De DRO, met onder andere Ton Schaap, is verantwoordelijk voor het stedenbouwkundig plan van het Shellterrein.

Het plan, dat een dichtheid van 150 woningen per hectare kent, bestaat uit twee stedelijke gebieden die gescheiden worden door een stadspark dat uitloopt in een groene oever. De groene oever wordt de eerste openbare ruimte van enige betekenis aan de IJ-oevers.

En met de komst van het Filmmuseum, dat al jaren op zoek is naar een groter onderkomen, krijgt Noord een plek aan het IJ die aan de overzijde niet te vinden is.

Het Filmmuseum heeft de locatie op de punt van het park naast het Buiksloterwegveer niet alleen gekozen om de fantastische ligging, maar ook om de goede bereikbaarheid vanaf Centraal Station. Met het definitief afblazen van de metrohalte Sixhaven komt de bereikbaarheid van het Museum en het gehele gebied vanuit zuid echter onder druk te staan. Het Filmmuseum is op dit moment bezig met de architectenselectie voor de nieuwbouw, de oplevering staat gepland voor medio 2009.

Het industrieel bedrijventerrein Buiksloterham verandert de komende jaren in een gebied waar meer plaats is voor kleinschalige bedrijvigheid en woningbouw. Het gebied moet vooral creatieve bedrijven gaan trekken zoals filmstudio's, architectenbureaus, grafische vormgevers, en werkplaatsen. Ook worden er 4000 woningen tussen de bestaande en nieuwe bedrijven gebouwd.

De noordelijk IJ-oever wordt stukje bij beetje ontwikkeld zonder een strakke planning of een bestuurlijk vastgesteld document als leidraad. Deze methode zorgt voor een langzame groei van een nieuw stuk stad waar het oude karakter van het gebied een serieuze rol speelt.

De combinatie van nieuwe woongebieden met een specifiek eigen karakter en industrieel erfgoed met nieuwe functies passen perfect in de lappendekken die Noord heet.