Feature

Uytenhaak architect ’tweede stadhuis’ Den Haag

Het ’tweede stadhuis’ van Den Haag wordt, als het aan Rudy Uytenhaak ligt, een boegbeeld. Het gemeentekantoor op de huidige MTS-locatie aan de Leyweg in het stadsdeel Escamp moet een katalysator worden voor de vernieuwing van de buurt en een baken voor de wijde omgeving.

Het ontwerp van Uytenhaak werd geselecteerd na een uitgebreide voorselectieprocedure. Den Haag koos voor de ontwerpvisie die afstand neemt van de traditie van de naoorlogse buurt en gaf Uytenhaak opdracht voor het voorlopig ontwerp.

Net als het 'eerste' stadhuis omvat het programma een bibliotheek, horeca, balies Burgerzaken (stadsdeelkantoor Escamp) en kantoren voor zo'n 1000 medewerkers. Het boegbeeld is te beschrijven als een driezijdige piramide die zich met de punt naar beneden in de grond lijkt te hebben geboord. Het maaiveld loopt ter plekke op en geeft het gebouw een tribune. De tribune is op zijn hoogste punt vier bouwlagen hoog. De publieke diensten zitten onder, in het tribunegebouw. De binnenzijde van de piramide is een atrium. Ter hoogte van een uitgesneden ribbe aan de Leyweg bevindt zich de ingang. Opvallend is de concrete materialisering: ruitvormige prefabelementen met een hoek die overeenkomt met de linkerzijdes van de driehoekige gevelvlakken. De bekleding is Noors marmer. De ramen zijn geplaatst in 'halfsteensverband'.

Dicht rond het gebouw valt de impact van het volume mee: het gebouw dijt naar boven uit en de oriƫntatie belemmert voor omwonenden het zicht en de zontoetreding minimaal. Op afstand is het gebouw een baken, de drie vlakken geven het gebouw een gezicht naar evenveel delen van de stad. De noordgevel naar Den Haag Centrum, de westgevel naar Den Haag Zuidwest en de zuidoostgevel naar de wijk Wateringse Veld.

Deze ontwerpvisie beantwoordde meer dan voldoende aan de gestelde eisen: Een grootstedelijk, uitnodigend gebouw dat een vitaliserende verbinding legt tussen de wijk Wateringse Veld in het zuiden, de winkelboulevard aan de Leyweg (Escampboulevard) en de stad. Een gebouw dat zijn omgeving ordent. Een landmark voor Den Haag Zuidwest en de Escampboulevard, 'het tweede centrum van de stad', in het bijzonder. Wethouder Norder vertelde eerder dit jaar de Haagsche Courant dat de bouw voor net zo'n ontwikkeling moet zorgen als de bouw van het stadhuis in het centrum.

De bevolking van Den Haag kreeg eerder gelegenheid om een stem uit te brengen op acht ontwerpvisies van bekende architecten. De stemmers kozen met overweldigende meerderheid het ontwerp van Atelier Pro. De publieksfavoriet werd echter niet eens in de eindweging door de beoordelingscommissie, die de gemeente adviseerde over de plannen, meegenomen. Atelier Pro dacht met een ovale plattegrond en een neutrale gevel een vorm te hebben gevonden die alle wegen voor de toekomst open liet. Maar die onbepaaldheid was voor de commissie juist het struikelblok. In hoeverre De Zwarte Madonna een rol heeft gespeeld bij de keuze en afwijzing is voer voor architectuurpsychologen.

Vermeldenswaard is het idee van Erick van Egeraat, hij geeft het stadhuis een stadstuin. Het lijkt een amendement op de omsloten openbare binnentuin, een typisch kenmerk van deze naoorlogse buurt. Terwijl het principe van de openbare binnentuin van lieverlee teloor is gegaan stelt de architect een 'exploded' binnentuin voor: drie enorme groene staken ontwortelen als het ware de binnentuin en verbinden die met de aangrenzende groene Steenwijksingel. De vitaliserende stedelijke verbinding wordt zo radicaal en ongetemd groen ingevuld. Het oordeel van de commissie was zuur en eindigde met de kwalificatie: 'oppervlakkige pronkzucht'.

Voor de beoordelingscommissie voldeden de ontwerpvisies van Dick van Gameren/De Architectengroep en Rudy Uytenhaak het best. Deze werden apart in een eindafweging tegenover elkaar gezet. De commissie koos voor de breuk met de traditie: 'De visie van Dick van Gameren lijkt uit de locatie te zijn opgegroeid; de visie van Rudy Uytenhaak lijkt er te zijn geland. Of, kort door de bocht geformuleerd, de traditie van de locatie versus het symbool van een nieuwe toekomst van het stadsdeel. De commissie kiest unaniem voor de uitdaging van de vernieuwing.'