Het werk van Maurice Nio is belevenisarchitectuur van het ietwat duistere soort. In Vivid (Rotterdam) is een kleine, door hemzelf ingerichte expositie te zien.
expositie Snake Space
In ‘The house of Leaves’ laat Mark Z. Danielewski het gezin Navidson wonen in een klein, vrijstaand, ‘old-style heritage house‘ met veranda, ‘somewhere in the country‘. Will Navidson is een gevierd fotograaf die na aandringen van zijn vrouw Karen (ex-fotomodel) het leven van een familieman probeert te leiden. Dochter Daisy (5) vind alles leuk, maar zoon Chad (8) heeft moeite met het buiten wonen. De stilte beangstigt hem. ‘Why‘, vraagt zijn vader. ‘It’s like something is waiting‘.
Wanneer het gezin na een korte reis terugkeert is het huis veranderd. Niet duidelijk aanwijsbaar maar ‘what took place amounts to a strange spatial violation which has already been described in a number of ways – namely surprising, unsettling, disturbing but most of all uncanny‘. (Onnodig te melden dat de idylle verbroken is en het verhaal geen gelukkig einde kent.)
Uncanny – unheimisch – is ook het woord dat opkomt bij het zien van het werk van Maurice Nio in Galerie Vivid. Foto’s van de Interwijktunnel in Pijnacker – alleen de namen al – laten zien dat hier eerder sprake is van een viaduct dan een tunnel. Onder het spoor is een verbinding voor voet-, fiets- en autoverkeer gemaakt tussen de bestaande kern en de nieuwe Vinex-wijk. Veel wordt er aan gedaan om in tunnels en onder viaducten een gevoel van veiligheid te creëren. Zo ook hier. Het einde is goed zichtbaar, het fietspad ligt verhoogd ten opzichte van de autorijbaan maar staat er mee in open verbinding. Geen enge tunnel dus, maar schijn bedriegt. Een bloedstollende gebeurtenis heeft hier plaats gevonden. Het vel is van sommige plaatsen van de tunnel getrokken. Met gigantische kracht heeft iets – iemand? – zijn klauwen in de huid gezet, zichtbare sporen achterlatend.
Nio stelt in de inleiding van zijn tentoonstelling dat ‘wij in Nederland’ experts zijn geworden op het gebied van architectuur in technische ruimten. Met technische ruimten bedoelt hij al die plaatsen in het stedelijk landschap waar mensen niet kunnen komen of normaal niet lang verblijven, zoals parkeergarages, tunnels. Hij ziet het als zijn taak ‘deze wezenloze, vaak non-descripte, soms louter functionele ruimten leven in te blazen, te bezielen. Het zielloze van een ziel voorzien, is ons devies, onze strategie’. Hij gaat echter een stap verder. In lijn met de gedachten van Rupert Sheldrake is Nio van mening dat de menselijke geest niet is opgesloten in het brein, maar onderdeel is van een veel grotere bezielde werkelijkheid. Echter Descartes heeft de invloedsfeer van de geest gelimiteerd tot het brein, zo stelt Nio, waardoor het lichaam wordt opgevat als een onbezielde machine, een technische ruimte. Waar de technische ruimte van het lichaam de technische ruimte van de stedelijke ruimte nadert, kan een nieuw soort ruimte ontstaan: Snake Space. Een ruimte die door architectonische ingrepen ‘de verhouding tussen personen en objecten weer een spirituele dimensie geven’. Hierdoor worden het niet alleen ruimten voor mensen, ‘maar ook juist voor geesten […] Het zijn de liftschachten van onze gedachten, de ventilatiekanalen van onze projecties en hersenspinsels, en het zijn natuurlijk ook de zolders en kelders van ons bewustzijn’.
De Snake Space op de expositie is een grote bak die midden in de galerie staat. In de bak lopen zespotige robots rond. Ze zijn schattig met hun groene kleur en ronde vormen, tegelijkertijd maken ze een angstaanjagend geluid en lijkt het of er een kudde wilde olifanten aan komt. Wat zal er gebeuren wanneer een hand door een van de gaten in de zijwand wordt gestoken? Komen ze er op af? Laten ze zich aaien? Of bijten ze in de vorm van een lichte stroomstoot?
Is alles wel echt zoals het lijkt? De projecten die aan de wand worden gepresenteerd lijken in eerste instantie tamelijk normaal, maar met een beetje fantasie lijken er donkere duistere krachten aan het werk te zijn geweest. De hekken van de 22 bruggen in Den Bosch zijn door bovenaardse krachten verbogen en de bushalte in Hoofddorp kan ook de larf van een monster zijn. De architectuur van Nio is niet voor tere zieltjes. Liefhebbers van verontrustende, ontregelende architectuur kunnen nog tot 4 september terecht bij Vivid, of op pad gaan om het echt te ondergaan.