Ronald Rietveld wint Prix de Rome

Het plan van landschapsarchitect Ronald Rietveld, 'Generating Dune Scapes', is door de jury gekozen als beste uitwerking van de eindopdracht waarin de vier eindrondekandidaten is gevraagd een visie te geven op de ontwikkeling van het gebied rond het forteiland van IJmuiden. Hij bouwde voort op bestaande toekomstplannen van IJmuiden en ontwierp een plan dat uit drie onderdelen bestaat: een winterbadplaats met hot spring, een beschermd vogelnatuurgebied en een nieuwe duinwoonwijk.

Daan Petri ontvangt voor zijn plan Nederland op z’n smalst de Tweede Prijs.

De twee overige eindrondekandidaten: Eva Pfannes en het duo Bas Princen & Milica Topalovic ontvangen een Basisprijs.

De eindpresentaties van Daan Petri, Eva Pfannes, Bas Princen & Milica Topalovic en Ronald Rietveld waren al sinds enige tijd te zien bij ARCAM.

De jury met erevoorzitter Meinhard von Gerkan (DE) bestond uit de leden Hilde Daem (BE), Ruurd Gietema (NL), Joep van Lieshout (NL), John Lonsdale (GB), Ann van Sevenant (BE) en Nathalie de Vries (NL).

Basisprijs: Bas Princen (1975) en Milica Topalovic (1971), Berlage Instituut

Landscape fictions based on true stories

De plannen van Princen en Topalovic volgen uit diepgaand onderzoek en analyse van het gebied en de grond in en rond IJmuiden. Centraal in hun plan is de tektoniek van het gebied. Dit refereert naar de opbouw van, als ook de dislocaties in de aardkorst. De constructie van landschappen, architectuur en bebouwing kunnen structurele deformaties van de aardkorst tot stand brengen. Het uitgraven van het Noordzeekanaal is te zien als een tektonische interventie. Princen en Topalovic hebben vijf projecten ontwikkeld om aan deze tektonische ontwikkeling bij te dragen. Ze dupliceren wat er al is, vullen een al aanwezige natuurlijke ontwikkeling aan en voegen toe. Deze ingrepen vormen een nieuwe laag, op de al aanwezige culturele en natuurlijke lagen van het gebied. Een van de projecten is een pomp/kunstmatig duinmeer, toegevoegd aan de door het duo geobserveerde repetitie van kunstmatige aangelegde meren in de duinen. De pomp is een grote indrukwekkende installatie, een reservoir voor het duinwater dat nu ongebruikt verloren gaat, in de vorm van kunstmatige duinen, zodat de landschappen in elkaar overvloeien, zinspelend op ‘land-art’ als van Walter De Maria. De ingreep verbindt zo de duinmeren, het water en de duinen, de lagen in de grond en de oppervlakte.

Eerste Prijs: Ronald Rietveld (1972) Academie van Bouwkunst Amsterdam

Generating Dune Scapes

In de uitvoering van de opgave van landschapsarchitect Ronald Rietveld staan de duinen centraal. Verschillende ontwikkelingen die de komende 15 jaar in IJmond plaats vinden vormen de leidraad voor zijn plannen. Er zal onder andere door de aanleg van ’s werelds grootste sluis sprake zijn van een groot zandoverschot. Met het overtollige zand creëert Rietveld nieuwe duinen, waaruit een nieuwe ecologie, recreatie en architectuur voortkomt. Het minerale kwelwater van het Kennemermeer kan door de restwarmte centrale van de Hoogovens worden opgewarmd en gebruikt voor een winterbadplaats tussen de duinen. De ‘hot spring’ is omringd door bunkers die verbouwd zijn tot privé-badhuizen. Met de aanleg van nieuwe duinpannen krijgen de reeds in grote aantallen aanwezige beschermde vogelsoorten meer broedplaatsen. Een zeldzaam vogelgebied ontstaat. De nieuwe duinen vragen ook om nieuwe woonvormen. Met behulp van de SmartSoils techniek van GeoDelft is zand dusdanig te verharden dat er uitstekend mee gebouwd kan worden en een nieuwe woonwijk kan ontstaan.

Basisprijs: Eva Pfannes (1970), Academy for Fine arts for Architecture, Stuttgart

Land of Beacons

De golfbrekers voor het Noordzeekanaal zijn ooit gebouwd om de sluizen te beschermen. Zeelieden gebruikten het om te schuilen tegen de storm en begonnen er vis te verhandelen. Nu is IJmuiden een van de grootste vissershavens ter wereld.

IJmuiden en het gebied eromheen zijn een bron van latente krachten. Ingrepen in het landschap leiden tot verandering van sociale functies, waardoor ruimtelijk ook weer verschuivingen plaats vinden. Deze verborgen krachten, kunnen worden opgewekt.

Pfannes’ idee is om bakens te creëren die voortbouwen op bestaande ruimtelijke condities en al aanwezige mechanismen. Ze functioneren als omhulsels die plaats bieden voor verschillende activiteiten. De bakens vormen zich naar de omgeving en versterken die, of diepen ze uit. Een van de plekken is de Schellbootbunker, die vertakkingen krijgt uit elke opening, waar allerlei culturele evenementen plaats kunnen vinden.

De negen verschillende locaties waar Pfannes een baken voor bedacht heeft zijn gekozen vanwege hun sociale, culturele of historische relevantie.

Tweede Prijs: Daan Petri (1975) TU Delft, Bouwkunde

Nederland op z’n smalst

Het Noordzeekanaal, dat op het smalste stuk van Nederland gegraven is, mondt uit bij IJmuiden en lijkt bij de kustlijn op te houden. Het kanaal is echter eigenlijk twee keer zo lang. In de vorm van een 20 meter diepe aanvaarroute loopt de IJgeul nog kilometers lang de zee in. Langs deze geul wil Daan Petri een pier maken, die twaalf nautische mijl lang is. Deze lengte is net zo lang als het Noordzeekanaal, tussen Amsterdam en IJmuiden. De pier vormt zo als het ware een spiegeling van het Noordzeekanaal en plaats IJmuiden in het centrum hiervan. Door aanslibben van zand zal het landschap op en rond de pier veranderen en vergroot worden. Hier zou recreatie ontstaan, zoals die nu in het Westelijk Havengebied van Amsterdam is, in de marges. Op den duur zullen de activiteiten op en rond de pier zich verder ontwikkelen.

Aan het eind van de pier prijkt een 65 meter hoge betonnen uitkijktoren. Waar in vroeger tijden het Forteiland de grens van Nederland markeerde, zal het einde van de pier dat nu doen. Vanuit de nieuwe grens kan je terugkijken naar de oude.