Nieuws

¿Qué pasa con Ciudad de México?

Hoe zit het nu met Mexico Stad? Fernando Romero had geen antwoord op deze vraag in de lezing die hij over de stad gaf in het kader van de lezingenserie Talking Cities. En bereidheid om er over te discussiëren legde hij ook niet aan de dag.

De in Mexico geboren Fernando Romero werkte enige tijd voor OMA, onder anderen aan de Casa de Musica in Porto. In 2005 richtte hij in Mexico Stad het bureau LAR (Laboratory of Architecture) op. Zijn lezing begon met een korte introductie over het ontstaan en de ontwikkeling van Mexico Stad. Vandaag de dag wordt een groot deel van de nieuwbouw in deze stad illegaal gebouwd, waarbij de bouwer na vijf jaar vanzelf eigenaar wordt van de grond. Infrastructuur volgt en voegt zich naar de bouwactiviteiten, van planning is geen sprake. Niet alleen de stad wordt voor een groot deel op deze informele wijze gebouwd, ook de helft van de economie is van informele aard en onttrekt zich aan enig belastingsysteem, met alle gevolgen van dien. In een betoog dat nogal van de hak op de tak sprong kwam vervolgens vluchtig de politieke situatie aan bod, waarbij werd gerefereerd aan de invloed van olie-inkomsten en de ‘ruk naar links’ in een aantal Zuid-Amerikaanse staten. Romero eindigde zijn introductie met een aantal doorsneden van snelwegen op pylonen en in tunnels. Hoewel een aantal interessante facetten van de positie waarin Mexico Stad nu verkeert werden aangestipt, werd de toehoorders een aantal essentiële gegevens over de stad onthouden.

Volgens het Berlage Instituut zou de lezingenserie inzicht moeten geven over de plaatsgebonden praktijk in een globaliserende wereld. In de lezing toonde Romero een aantal projecten van bureau LAR waarin interessante aspecten van dit thema zijdelings werden aangestipt maar helaas niet uitgediept. Zo refereerde hij bij het bespreken van het Bridging Tea House (Beijing 2004) even aan de positie van de architect die van grote afstand er voor probeert te zorgen dat zijn ontwerp wordt uitgevoerd. Maar meer dan een bijzin werd aan dit onderwerp, waar het globaliserende vakgebied mee geconfronteerd wordt, niet besteed.

De projecten Bridge Museum Mexico/USA (El Paso / Cd. Juarez 2006) en Hyperborder 2050 hadden beiden de migratie tussen Mexico en de VS tot onderwerp. Ook hierbij werd het sterk met de mondialisering verstrengelde vraagstuk van migratie slechts vluchtig, aan de hand van oppervlakkig toegelichte statistische gegevens, aangestipt. De vraag van de moderator over de invloed van de mix aan culturele bagage op het beeld van de ontwerper op de eigen cultuur, en zo op het ontwerp, werd met een aan desinteresse grenzende reactie ter zijde geschoven.

Waarschijnlijk sluit de thematiek van het Bridge Museum het best aan bij het perspectief van de lezingenserie, al staat dit gebouw niet in Mexico City en valt het daardoor buiten de geografische focus van de lezing. Het gebouw is ontworpen voor de grens tussen de VS en Mexico en bedoeld als hommage aan de relatie tussen de twee landen. Het bevat een museum, informatie over migratie, douanefaciliteiten en biedt migranten de mogelijkheid om al voor hun oversteek op zoek te gaan naar werk. Het is een monument om te vieren dat de migratiestromen tussen de twee landen zijn gereguleerd in een aantal wetten. Dit thema kenmerkt zich door een scala aan tegenstellingen. De grens wemelt van legerpatrouilles en burgerwachten en is over grote stukken bebouwd met afscheidingen om Mexicanen buiten te houden, terwijl – zoals Romero ook aanvoerde – de economie van het zuidwesten van de VS (de staat Californië is de zesde grootste economie ter wereld) niet meer kan functioneren zonder Mexicaanse arbeiders. Het Bridge Museum is zoals de naam al zegt een bruggebouw over de Rio Grande in de vorm van een omgevallen zandloper, wat tot gevolg heeft dat er maar een kleine doorgang is. Hiermee lijkt het gebouw (bewust?) te verwijzen naar de kleine kans die Mexicanen hebben om de grens legaal te passeren.

Een adequaat beeld van het spanningsveld tussen de lokale oplossingen en de globale vraagstukken werd in deze lezing over Mexico City niet gegeven, een gemiste kans die waarschijnlijk het gevolg is van het genomen risico om lokale ontwerpers uit de voorhoede aan het woord te laten. Dat deze conclusie niet alleen geldt voor deze lezing blijkt uit recensies over andere lezingen in de serie waarbij eveneens de aansluiting bij het eigenlijke onderwerp van Talking Cities werd gemist.