Na stadsvernieuwingsoperaties in de jaren ’70 en 80′ ondergaat de Indische buurt in Amsterdam wederom een ingrijpende vernieuwing. In 66 East – Centre for Urban Culture worden projecten getoond die reageren op deze nieuwste transformatie van de wijk.
Belangrijkste inzet van het huidige beleid is zowel huidige bewoners te binden aan de buurt als het aantrekken van middeninkomens. De herovering van de openbare ruimte wordt gezien als een van de instrumenten om de multiculturele buurt leefbaarder te maken. Tjeerd Herrema, de Amsterdamse wethouder Volkshuisvesting en Stedelijke Vernieuwing verwoordde het als volgt: De buurt teruggeven aan de bewoners ( ), zorgen dat de kwaliteit van de straat weer een beetje beter in beeld is.
Ondertussen beginnen de eerste resultaten van de huidige stedelijke vernieuwing langzaam zichtbaar te worden. 66 East heeft zich tot taak gesteld de nut en noodzaak van de vernieuwing te onderzoeken, de huidige situatie in kaart te brengen en de consequenties van de stadsvernieuwing voor buurt en bewoners te inventariseren. De middelen die gebruikt worden zijn onderzoek, ontwerp en debat. De tentoonstelling Transformatorhuizen is hier ook onderdeel van; zes kunstenaars en architecten werden gevraagd te reageren op de huidige ontwikkelingen in de Indische Buurt.
In de inleiding bij de tentoonstelling constateert projectleider JaapJan Berg dat cultuur een toenemende rol speelt bij stedelijke vernieuwingen wanneer betrokkenheid van de buurt een issue is. Hij stelt dat de tentoonstelling een poging is om invulling te geven aan zowel een experimentele als culturele omgang met de stedelijke vernieuwing. Iedere ontwerper heeft binnen dat kader een eigen opgave meegekregen. Het resultaat is dan ook niet één antwoord op een gestelde vraag maar een pallet van ideeën voor de Indische buurt.
Een deel van de ontwerpers heeft concrete ideeën voor het veranderen van de wijk, zoals het grondige onderzoek van de Architekten Cie. naar mogelijke toekomstscenarios, ingebed in de transformatie van de omringende buurten. Of een idee voor het verstevigen van de groenstructuur in de wijk, door 12PM-Architecten.
Gezien de grote rol die sociale aspecten spelen bij de gewenste veranderingen en de beoogde bewonersparticipatie, zijn de inzendingen die experimenteren met een reactie uit de buurt het meest interessant. Deze ontwerpers betreden met hun voorstellen tevens letterlijk de openbare ruimte.
Matthijs de Bruijne was gevraagd zich te richten op sociale structuren in de buurt. Hij heeft zichzelf de vraag gesteld wat de verhouding zal zijn tussen de huidige, merendeels allochtone, bewoners en de nieuwe bewoners met middeninkomens. Als reactie hierop heeft hij een monument voor de Indonesië weigeraars opgericht. Een groot bord met een Nee en een plusteken. De Nee als symbool voor een positieve daad. In te beluisteren gesprekken met mensen uit de buurt zijn wisselende interpretaties van zijn werk te horen. De betekenis van het monument zal voor toevallige passanten niet snel duidelijk zijn, maar het is een eenvoudige en doeltreffende poging om reacties en discussies uit te lokken.
In het project Caretaking van Denis Kaspori en Jeanne van Heeswijk wordt een korte geschiedenis van de collectiviteit in de buurt beschreven aan de hand bewonersperspectieven en karakteristieke plekken, zoals een binnentuin, een badhuis of een speeltuin. Om de koppeling te maken naar de huidige situatie zal in de tweede fase van hun project een care-taker, worden aangesteld in een woonblok in de buurt. Deze actieve conciërge zal naast het zorgdragen voor de collectieve ruimten en de woningen, tevens een inventarisatie maken van bewonerswensen. Hiermee wordt een eerste kleine stap richting, vooralsnog passieve, bewonersparticipatie geïntroduceerd.
66 East is een mooi initiatief met op een beperkt oppervlak een schat aan informatie. De tentoonstelling Transformatorhuizen valt te duiden als een poging van 66 East om een echt centrum voor de stedelijke cultuur te worden door letterlijk uit haar pand te treden en in de openbare ruimte discussie uit te lokken. Wat dat betreft is het voorstel van Bik van der Pol het meest terzake doende. Hij roept bewoners op voorstellen te doen voor de transformatie van 66 East tot open podium voor en door de Indische Buurt. Een lakmoesproef die kan aantonen of en in welke mate de beoogde betrokkenheid van mensen uit de buurt dit keer wel succesvol kan worden, met de kans om de onder beleidsmakers populaire kreet bewonersparticipatie meer te laten worden dan slechts een theoretische noot in de transformatie van de wijk. De uitslag van zijn oproep op 16 december kan dan ook met spanning worden afgewacht.