Feature

Bouwen op z’n Jordaans 5

De planning was om de bouw van de Cement Block Workshop eind september 2005 afgerond te hebben. Het werd ruim een jaar later. Florentine Vissers laatste verslag van de bouw van de CBW.

De vertraging was deels het gevolg van een rekenfout waardoor er te weinig cementblokken waren om het kantoorgebouw voor de Cement Block Workshop af te maken. Aangezien de blokken een zekere constructieve kwaliteit moeten hebben omdat de muren dragend zijn, konden ze niet bij een willekeurige cement blockworkshop ingekocht worden, die breken al als je er alleen maar naar kijkt. Dus een collega Cement Block Workshop van een groot stuk plastic afdekzeil voorzien zodat de blokken uit de zon konden uitharden en zo de benodigde kwaliteit te halen.

Het storten van het dak was een poging om de betonkwaliteit te verbeteren. Spoedig het bleek dat de mengverhoudingen niet consistent waren, en dat is toch een eerste vereiste. Collega Mohammad is naast de mixer gaan zitten en heeft er voor gezorgd dat iedereen tot 4 kon tellen – het aantal emmers van de verschillende toeslagmaterialen dat in de mixer moet.

De ramen en deuren zitten er deze keer naar tevredenheid in. De bouwer en de smid hebben van tevoren overlegd, hierdoor zijn kozijnankers nu ingemetseld wat het ophangen een stuk eenvoudiger maakte. Communicatie in het bouwproces is de eerste stap naar verbetering. Dat bleek maar weer toen de binnenmuren gepleisterd waren. De stukadoor was niet verteld dat alleen de muren behandeld moesten worden met als gevolg dat alle ramen en deuren onder het cement zaten. De schoonmaakklus kwam de verflaag niet te goede. Nu kunnen we nog een keer schilderen, als het budget het toelaat.

Zonwering van bananenbladeren was drie jaar geleden een idee dat boven kwam na mijn eerste vrijwilligersweken bij Habitat. De dames van de Vrouwenvereniging in Safi hebben nu de eerste prototypen voor het kantoorgebouwtje gemaakt. Daarbij moest eerst het concept ‘recht’, zowel horizontaal als verticaal, worden uitgelegd. Door een ‘mal’ te introduceren is dat gelukt. Ik verbaas me telkens weer als ik ontdek dat het niveau nog weer een stapje lager ligt dan ik dacht. De kwaliteit van den zonwering vraagt nog wel verdere verbetering voordat deze ook in het assortiment voor de markt in Amman opgenomen kan worden, maar het begin is gemaakt.

Een ander experiment was de betegeling voor keuken, douche en toiletten. Na enig zoeken vonden we een tegelzetter in Safi die de betonnen composiet vloertegels ook op de muren wilde zetten. Het resultaat is architectonische bevredigend en het leverde een budgetbesparing op, want deze vloertegels zijn goedkoper dan de keramische wandtegels, en veel mooier.

Voor de afwerking van de elektrische installatie ben ik weer gaan shoppen in Amman. De stopcontacten zijn van Duits fabrikaat, de enige die direct geschikt zijn voor de meeste apparatuur.

De elektricien was zo blij met de stopcontacten, dat hij ze ook wil toepassen in zijn andere projecten, daarmee is weer een stukje kennisoverdracht gerealiseerd.

De binnendeuren zijn tweedehands, een donatie van een aannemer uit Amman. De timmerman en de schilder in Safi hebben ze aangepast en opgeknapt. De ventilatieopening van latwerk erboven draagt bij aan een goede doorstroming van lucht die noodzakelijk is voor het binnenklimaat. Met de dubbele gemetselde muren is het temperatuurverschil met buiten duidelijk voelbaar. Het dak is afgewerkt met een extra laag zand om de opslagcapaciteit van de zoninstraling te vergrootten en minder hitte binnen te krijgen. De toepassing van een koude bitumen pasta op het dak is een verbetering van de waterdichtheid van het dak, en in de zoute omgeving van de Dode Zee komt het de duurzaamheid van de constructie ten goede.

Al deze kleine verbeteringen vragen veel tijd maar leveren een eindresultaat dat op een hoger niveau ligt dan tot nu toe gangbaar was (dit was een van de doelstelling van de bouw van de Cement Block Workshop). Nu moet alleen de productie van de cementblokken nog op gang komen.

Het is zeer verwonderlijk dat een project dat werkgelegenheid biedt, zo een moeite heeft om werknemers te vinden. De eerste blokkenmaker besloot nadat de blokken voor het kantoorgebouw klaar waren om voor zichzelf te beginnen. Een onverwacht stukje sociaal economische ontwikkeling, maar de Cement Block Workshop zat weer zonder werknemers.

Er zijn meer dan 25 Safi kandidaten benaderd, maar ze vinden het allemaal te ver weg of te vermoeiend. Assem, de bewaker en zoon van de Sjiekh, hebben we een tijdje zo ver gekregen dat hij blokken ging maken. Na de eerste sessies hadden we 200 blokken. Dat is echter niet voldoende om de Cement Block Workshop draaiende te houden, daar hebben er 2100 per week voor nodig.

Dus eindigt dit Jordaanse ontwikkeling project met een Egyptisch werknemer, die zijn wat minder kieskeurig en juist erg blij dat ze in deze werkplaats zo een mooi onderkomen hebben. Daar gaat een stukje economisch ontwikkeling voor Ghor al Safi naar de zuiderburen.

In het ontwikkelingswerk is het bezoek van donors is een belangrijke push-factor voor de voortgang van een project. Zij willen uiteindelijk resultaat zien voor hun geld, ongeacht de lokale omstandigheden terwijl het de realiteit is waarin gewerkt moet worden. Succes moet je hier met andere maten meten dan concrete resultaten binnen van tevoren vast gestelde tijdslimieten.

Dit project is voor mij nu afgerond en ik ga me bezig houden met het woonhuis in Amman, waar drukproeven van de beton voor de fundering hebben uitgewezen dat we door het toepassen van plastificeerder een 50 % hoger drukstrekte hebben bereikt, waarmee we net de minimale grens halen van 18 N/mm2. Het doel is 25N/mm want dat is de norm volgens het Jordaanse bouwbesluit die tot stand is gekomen zonder dat men er bij stil heeft gestaan dat in de gangbare praktijk 20N/mm2 het maximaal haalbare resultaat is. Er liggen dus nog steeds uitdagingen te wachten…….