Onlangs is in Groningen het eerste project opgeleverd in het kader van het stedelijke verdichtingsprogramma De Intense Stad, een ranke flat van de Duitse architect Johannes Kappler.
De compacte stad, Groningen gaat er al jaren prat op. Scherpe grenzen tussen rood en groen, veel diversiteit aan functies in de binnenstad. Ze hebben daar wel een punt. Ondanks een enkele noodzakelijke uitbreiding aan de stadsrand is de overgang van stad naar platteland zeer abrupt, de stad ligt als een steenklomp tussen klei en veen. En ook die diversiteit aan functies is waar. Met hart en ziel probeert het gemeentebestuur de binnenstad levendig te houden door (naar Barcelonees voorbeeld) zowel publieke als private functies bij elkaar in het stadscentrum te houden en te krijgen. Wonen, werken, recreëren; alles op de vierkante meter.
Sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw is het begrip compacte stad een van de speerpunten in het gemeentelijke beleid. Zo wordt er zorgvuldig met stadsuitbreidingen omgegaan en probeert Groningen een groot deel van de Vinex-opgave binnen de bestaande stadscontouren op te lossen.
Eén van de meest recente voorbeelden hiervan is de manifestatie De Intense Stad, die is gestart in 2004. De Intense Stad is een onderzoek naar mogelijkheden om locaties in de bestaande stad te verdichten en functies bij elkaar te brengen. Onder leiding van Winy Maas en stadsbouwmeester Niek Verdonk werden 35 locaties in de stad geselecteerd waar verdichting en functiemenging wenselijk en mogelijk is. Het onderzoek leidde in 2004 tot een tentoonstelling en een (uitverkochte) publicatie, maar inmiddels wordt er ook druk gewerkt om een aantal van deze projecten daadwerkelijk te realiseren.
Op 15 december 2006 werd De Intense Stad bekroond met de oplevering van het eerste project. In opdracht van Christelijke Woningstichting Patrimonium ontwierp de Duitse architect Johannes Kappler de Palladiumflat. De ranke flat, in de naoorlogse wijk Vinkhuizen, bestaat uit 44 ruime appartementen en biedt huisvesting aan Trefpunt Siersteen, een ontmoetingsplek voor senioren uit de wijk.
De appartementen, in de voor Groningse begrippen duurdere huursector, zijn ruim van opzet en kennen bijzonder veel lichtinval. Dit komt door de manier waarop de woningen zijn georganiseerd. De appartementen, vier per verdieping, worden ontsloten door middel van twee liften. Op iedere verdieping komt de lift uit op een hal, van waaruit twee woningen bereikt worden. De woningen liggen met de kopse kant naar de lift, waardoor de lange zijde (met veel glas) aan de gevel ligt. Een garantie voor een fantastisch uitzicht over de stad, en voor een zeer lichte woonkamer. Dat dit een dure oplossing is, wil opdrachtgever Patrimonium best laten weten, maar wanneer directeur Jan van der Heide bij de oplevering meer dan 300 vakbroeders en wijkbewoners door de flat mag rondleiden overheerst bij hem vooral de trots.
In beginsel is de Palladiumflat niet enkel bedoeld voor senioren. Toch blijkt, nu bijna alle woningen verhuurd zijn, dat vooral senioren geïnteresseerd zijn in een appartement in de flat. Uiteraard vanwege de kwaliteiten van de woningen, maar ook vanwege de nabijheid van (zorg)voorzieningen. Zo liggen bijvoorbeeld een gezondheidscentrum en het zojuist gerenoveerde winkelcentrum op loopafstand.
Waarom is deze locatie, met deze bouwopgave, nu een onderdeel van De Intense Stad? Een flat met appartementen en een ontmoetingsruimte voor senioren is toch niets nieuws? Dat is zeker waar, maar dergelijke flats worden vaak nieuw gebouwd op nieuw terrein, of sociale functies worden aan woongebouwen toegevoegd. In het geval van de Palladiumflat lag dat anders. Op de plaats van de flat, een in het oog springende locatie aan een hoofdontsluitingsweg van de wijk Vinkhuizen, lag voorheen een onopvallend gebouwtje waarin het Trefpunt Siersteen en het SOOG (Stedelijk Overleg Ouderenbonden Groningen) onderdak hadden. Binnen het grootschalig opknappen van de hele wijk, waarvan ook de bebouwing aan deze ontsluitingsweg deel uitmaakte, bleef het gebouwtje van Trefpunt Siersteen een lelijk eendje. Onacceptabel, vond men; deze plek schreeuwde om een landmark.
Zodoende werd deze locatie aangewezen als een van de vijfendertig Intense Stad locaties. In Patrimonium vond de gemeente Groningen een ontwikkelende partner. De sociale functie van de locatie bleef bestaan, en met een groots gebaar werden 44 kwalitatief hoogwaardige appartementen aan het woningbestand van Vinkhuizen toegevoegd. Een welkome toevoeging voor de wijk, die vijf jaar geleden nog te kampen had met emigranten die in de wijk geen mogelijkheden meer zagen een stap vooruit te zetten in hun wooncarrière. Wat dat betreft past de Palladiumflat niet alleen binnen de uitgangspunten van De Intense Stad, maar is het ook een kroon op de herstructurering die de laatste jaren de wijk flink heeft doen opleven.