Het Sint Lucas in Boxtel is ‘gepimpt’ door het Engelse ontwerpbureau FAT. Niet alleen zijn exterieur en interieur onder handen genomen, ook de ruimtelijke organisatie onderging een metamorfose.
Het Sint Lucas in Boxtel is 'gepimpt' en dat heeft een schoolcomplex opgeleverd dat bij de opening deze maand meteen verouderd lijkt. Het straalt nu al uit dat een volgende ingreep binnen afzienbare tijd noodzakelijk zal zijn. Dat heeft niet alleen te maken met de hier toegepaste decoratieve benadering van architectuur, maar ook met het onderwijsconcept dat in de reorganisatie van het gebouw is verwerkt. De nu opgeleverde renovatie past in de ontstaansgeschiedenis van het schoolcomplex: een amalgaam van hoofd- en bijgebouwen daterend van de laat 19e tot de laat 20e eeuw. Het is een aanpak die je misschien wel kan verwachten bij een school waar studenten worden opgeleid tot reclamemakers en decorbouwers.
Sint Lucas is een MBO opleiding voor communicatieve, grafische, multimediale en ruimtelijke vormgeving. Nadat de school in 2002 door oud-leerling Erik Kessels (KesselsKramer) van een corporate identity was voorzien, mocht het met Kessels bevriende Londense bureau FAT daar een nieuwe look bij bedenken. FAT beweegt zich, zoals het acroniem aangeeft, op het snijvlak van Fashion, Architecture en Taste. Architectuur zit bij hen als het ware ingeklemd tussen iets wat vluchtig en oppervlakkig van aard is en iets waarover je naar hartelust kan twisten. In Boxtel is te zien wat zon benadering op kan leveren. Projectarchitect Sean Griffiths heeft de restyling van Sint Lucas onder andere losjes ontleend aan katholieke beeldtaal. Zo heeft hij het maatsysteem van Dom van der Laan gereduceerd tot een grafisch motief en gecombineerd met Gotische patronen en een Modernistisch lijnenspel. Deze eclectische aanpak noemt Griffiths 'popgotiek'. In deze nieuwe architectuurstijl zijn betonnen façades voor de voor- en achtergevels geplaatst en werden (bijna) alle gebouwen met een zelfde kleur verf overgoten, al dan niet verluchtigd met één van de patronen. Dat geheel vormt een nieuwe huid die erin slaagt de veelheid aan bouwstijlen bijeen te brengen en de schraalheid van de oorspronkelijke architectuur op te waarderen. Sterk bindend is dat de aanpak consequent is doorgevoerd: in de decoratie van binnen- en buitenwanden, de vloerafwerking, de buitenverharding, tot aan de hekwerken aan de straat. Het is deze grafische architectuur die het meest in het oog springt.
Fundamenteler is de vernieuwing van de organisatie van het hoofdgebouw. Het nieuwe leren heeft al enige tijd zijn intrede gedaan bij Sint Lucas en daar is nu ook in ruimtelijke zin uitdrukking aan gegeven. Leerlingen werken competentiegericht en moeten daarbij zelf vaardigheden ontwikkelen en de daarvoor benodigde kennis verzamelen. In dit proces fungeert de docent als coach. Dat vraagt om een gebouw dat ontmoeting en interactie mogelijk maakt. De hoofdingang is verplaatst, waardoor een centrale hal kon ontstaan die als een plaza overgaat in een passage. Door enige doorbraken tussen verschillende bouwdelen te maken, zijn in meer of mindere mate fluïde overgangen naar tentoonstellingsruimtes, ateliers, kantine en aula ontstaan. De kantine en aula zijn verplaatst naar een aangebouwd deel uit 1997. Dit alles levert een voor de gebruikers beter georganiseerd en toegerust gebouw op. Maar hoe toekomstbestendig is dit?
De vraag is hoe lang het nieuwe leren in deze vorm nog stand houdt, en hoe zinnig het is hier gebouwen voor te maken of op aan te passen. Het engagement dat eraan ten grondslag ligt doet denken aan de geest van architect en sociaal ingenieur Frank van Klingeren, in wiens gebouwen uit de jaren '60 en '70 alles kon gebeuren met 60% prestatie, 20% ontmoeting en 20% hinder. Niet alleen docenten ervaren heden ten dage dat de verhouding doorslaat naar de ontmoeting en hinder en zien door alle afleiding weinigen tot prestaties komen. Ook de studenten zelf beginnen zich te roeren en vragen specifiek om een kennisoverdracht die meer neigt naar klassikaal onderwijs. Maar ook in een toekomstige onderwijsvorm waarin een goede mix van kennis en vaardigheden wordt aangeboden zal het gebouw meer moeten zijn dan de klassieke typologie van een lange gang met daaraan klaslokalen.
Wat zal voor Sint Lucas en Boxtel de volgende fase worden? Op affiches wordt Sint Lucas uitgeroepen tot Creatieve Hoofdstad, maar wie wel eens de stoptrein naar Boxtel heeft genomen kan slechts glimlachend het hoofd schudden over zoveel naïef wensdenken. FAT heeft een op zich geslaagde maar dure en voornamelijk cosmetische operatie uitgevoerd, waarvan de beperkte houdbaarheid slecht past bij het thema duurzaamheid waar Boxtel (de Kleine Aarde) bekend om staat. Hopelijk zal de volgende ingreep substantiëler van aard zijn. Het twintig kilometer verderop liggende Eindhoven is een stad die meer aanspraak kan maken op de titel creatieve hoofdstad (van het zuiden). Misschien moet Sint Lucas overwegen om naar Eindhoven te verhuizen, dit zou voor de 1200 studenten niet alleen de bereikbaarheid verhogen maar ook de aansluiting met de Design Academy en TUe vergemakkelijken.