Feature

Archiprix International Peking

Op maandag 16 april vond in het Peking Urban Planning Exhibition Center de opening plaats van de Archiprix International tentoonstelling. Publiekstrekker van dit event was Ole Scheeren (OMA) die voor een grote schare buitenlandse architecten een les CCTV voor beginners gaf. Een verslag van onze correspondent in China.

Toen ik begin oktober 2006 de CCTV-werf bezocht, was men net begonnen met de bovengrondse constructie. Op 18 hectares, midden in Pekings Central Business District, waren honderden Chinese arbeiders druk in de weer. De spanning was te snijden, zou het OMA lukken om dit project voor de Olympische Spelen van 2008 op te leveren? In de uithoek van het terrein stond TVCC verloren te wezen. Nu, vijf maanden later, rijzen twee stalen CCTV-benen boven de omheining op en wordt TVCC bekleed.

China is het ei van Andreu, het nest van Herzog & de Meuron, het ren-voorstel van BIG, de haven van de Architekten Cie. en de Linked Hybrid van Steven Holl. Tegelijkertijd doet het Westen verwoedde pogingen om een echte dialoog met de Chinese architectuurscène op te zetten zoals tijdens de IFOU-conferentie (Delft-Tsinghua), DOMUSchina, Urban Body Workshop (TUDelft) of Archiprix International. In deze uitwisselingen speelt Nederland een voortrekkersrol.

Tijdens de opening van de tentoonstelling van werelds beste afstudeerplannen, sprak Mr Shi Nan (Urban Planning Society of China) over het belang uitwisseling; door uitwisseling leren buitenlanders meer over China en kunnen zij beter bijdragen tot China’s vooruitgang. Gerard Steeghs sprak namens de Nederlandse ambassade. Hij wees er op dat na de windmolens en Van Gogh, architectuur het belangrijkste Nederlandse exportproduct is, waarna hij OMA plaatste in het rijtje van succesvolle Nederlandse exportproducten als Shell, Heineken en Unilever. Rem Koolhaas omschreef hij als the king of cool en stelde fier dat OMA, UN Studio en MVRDV op een gezonde manier bijdragen aan de ontwikkeling van architectuur in China.

Ole Scheerens‘ verhaal over CCTV was zorgvuldig en braafjes opgebouwd. Dit  leidde tot de pijnlijke vaststelling dat OMA‘s CCTV communicatiestrategie in een impasse zit. De lezing bestond uit reflecties geplukt uit de Great Leap Forward en Content. China, Peking, de wolkenkrabber en de rol van de Chinese architect passeerden emotieloos de revue. Scheeren omschreef de vorm en organisatie van CCTV als een reactie op de vraag hoe een Aziatische wolkenkrabber hoort te zijn, namelijk eentje die een nieuw engagement met de stad aangaat. Een engagement in een district waar 300 wolkenkrabbers over een periode van twaalf jaar in aanbouw zijn, voor een televisiezender met 250 kanalen, voor de 10.000 werknemers van CCTV en met 100 000 m2 aan publiek programma.

Het splitsen van het initieel programma in CCTV (400.000m2) en TVCC (75.000m2) was nodig om beide te versterken, een dialoog tussen beide op te zetten en had ook als bijkomend voordeel dat alle media in een enkel gebouw kon worden ondergebracht. In het CCTV-gebouw worden alle media, studios, nieuwsstudio’s en programma productie ondergebracht, terwijl TVCC een hotel, bezoekerscentrum, theater en tentoonstellingsruimtes zal bevatten. OMA’s ambitie is om van CCTV – het gebouw, maar misschien wordt ook wel de zender bedoelt, een media-machine te maken, niet-hiërarchisch opgebouwd, met een directe interactie tussen publiek en media. Scheeren benadrukte de rol van het collectief in deze onderneming, het moet de bezoeker en gebruiker de indruk geven betrokken te zijn bij de totstandkoming van een nieuwe realiteit.

Interessant werd het toen Scheeren uitleg gaf bij het element waar hij wel nog controle over had, de gevel van het CCTV. Die ambieert alle weersomstandigheden aan te kunnen. Nu is de luchtvervuiling hier in Peking legendarisch, boven de stad hangt meestal een dik wolkendek terwijl de lucht vol kleine stofdeeltjes zit. Architectuur gaat er lelijk van uitzien aldus Scheeren. De gevel van CCTV tart dan ook de weergoden: solide aan de buitenkant en transparant aan de binnenkant. Aan het einde van zijn lezing werd naar goed Chinees gebruik de werfrealiteit in data uitgedrukt: het beton voor de fundering werd aangeleverd door 750 vrachtwagens, er wordt 24/7 gebouwd, en uiteindelijk zullen er zo‘n 5 tot 10 duizend arbeiders zijn bij de bouw betrokken, zo‘n 60 architecten en 120 ingenieurs. Het gebouw, zo benadrukte Scheeren tot slot, komt tot stand door een samenwerking tussen verschillende culturen, niet enkel binnen het ontwerpteam. OMA ziet China niet meer zien als een mogelijkheid, maar als een plaats waar ze werkelijk architectuur kunnen produceren, voor China en Azië, zoals blijkt uit de recente projecten van het bureau in Shenzhen en Singapore.

Gezien de vooraanstaande positie die Ole Scheeren zowel binnen OMA als binnen de bouw van CCTV heeft, bleef ik na dit promo-praatje wat verweesd en hongerig achter. Ik vroeg me af wie in staat is om een ‘werkelijk’ beeld van de totstandkoming van CCTV gedurende de voorbije jaren te schetsten, een tip van de sluier te lichten. Wat is de realiteit van het bouwproces in China, het contact met de overheid, de opgedrongen samenwerking tussen OMA en het lokaal architectenbureau ECADI (East China Architecture & Design Institute Shanghai), of de aanpassingen en veranderingen die het ontwerp tijdens de bouw van CCTV en TVCC ondergaan? Die uitwisseling is nodig om de realiteit van het bouwproces in China te begrijpen.