Nieuws

Teun Koolhaas overleden

Op 3 oktober overleed Teun Koolhaas (Singapore 1940-Amsterdam 2007). Architectuurcentrum CASLa stuurde ArchiNed onderstaande necrologie.

De kunst van het ontwerpen

Velen beschouwen de architect en stedenbouwkundige Teun Koolhaas als een kunstenaar in zijn vakgebied. Zijn brede, internationaal georiënteerde opleiding, vormde de basis voor een ontwerppraktijk waarin visie en beeldend vermogen leidraad waren.

Koolhaas raakte eind jaren zestig betrokken bij de overheidsdiensten die aan de wieg stonden van de inrichting van de Zuidelijke IJsselmeerpolders, en gaf als zodanig vorm aan het stedelijk landschap van Almere, Zeewolde, en een groot deel van de regionale infrastructuur. Vanuit zijn eigen ontwerpbureau TKA maakte hij een keur aan belangwekkende plannen voor een internationale range aan opdrachtgevers.  Vanuit het door hem opgezette Atelier IJmeer deed hij voorstellen voor de toekomstige verbinding tussen Almere en Amsterdam, dwars door het IJmeer over het eiland Pampus, en werkte hij aan de stedenbouwkundige opzet van de Almeerse deelkern Pampus in het Noorden van de stad.

Denken

Koolhaas introduceerde het stedenbouwkundig denken in vijf,  in plaats van in de geijkte drie dimensies. Hij voegde de factor tijd toe en betrok ook de psychologische dimensie in de ontwerppraktijk. Daarnaast was hij de eerste die in Nederland de gedachte van polynucleariteit vervlocht in het stedenbouwkundige plan. Steden, gevormd uit meerdere gelijkwaardige kernen, hadden door hun uiterste flexibiliteit een patent op de toekomst, zei hij. Met zijn plan voor de Rotterdamse Kop van Zuid herintroduceerde hij in de jaren negentig het denken over functiemenging in de Nederlandse stedenbouwkundige traditie.

De relaties tussen land en water, de verwevenheid van natuur en bebouwing, de combinaties van functionaliteit en speelsheid, ratio en romantiek, kunnen gezien worden als de belangrijkste thema’s in zijn oeuvre.

Aan het licht

Koolhaas grote bijdrage aan de vorming van de Zuidelijke IJsselmeerpolders bleef tot nu toe enigszins onbelicht. Niet terecht, gezien het belang van zijn oeuvre en gedachtegoed. Met de tentoonstelling Teun Koolhaas Ontwerper kan daar verandering in komen. Hierin worden al zijn grote projecten (Almere, Zeewolde, Rotterdam,  Amsterdam, Giagiao, Vera Cruz en het Atelier IJmeer) in hun samenhang aan een breed publiek gepresenteerd.

Het boek Polderperspectieven en Waterfronten (door Remco van Diepen, Nieuwland Erfgoedcentrum Lelystad)) dat bij de expositie hoort, laat daarbij zien hoe groot de rol van Koolhaas was als medegrondlegger van het “nieuwe land”. Ook de bijzondere visie die Koolhaas heeft op een buitengewoon actueel vraagstuk: de toekomstige relatie tussen Amsterdam, de eeuwenoude hoofdstad van Nederland, en de polderstad Almere, de grootste new town van Europa, worden uitgebreid belicht. Laten we in Almere zijn ideeëngoed trouw blijven.