Het advies van de Raad voor Cultuur met betrekking tot de subsidie Basisstructuur is vandaag bekend gemaakt.
Om een noodzakelijke basisinfrastructuur in de culturele sector te kunnen realiseren is 26,6 miljoen euro meer nodig dan de beschikbare 244,5 miljoen euro. Voor de cultuurfondsen was een bedrag beschikbaar van 136,7 miljoen euro; de Raad adviseert een verhoging van 10,8 miljoen euro. Zo stelt de Raad voor de verhoging van de subsidie voor het Stimuleringsfonds voor Architectuur van 1,8 miljoen euro te bezien in relatie tot de besteding van deze middelen in het Fonds Bouwkunst, Beeldende Kunst en Vormgeving. Een belangrijke verhoging ( 1,4 miljoen euro) komt voort uit het advies van de Raad om de Belvedereregeling voort te zetten.
Voor de sectorinstituten was een bedrag beschikbaar van 27,2 miljoen euro. Het advies van de Raad impliceert een verhoging van 3,0 miljoen euro. Ook hier is de verhoging voor een belangrijk deel toe te schrijven aan het intensiveren c.q. structureel maken van internationaal beleid, onder andere voor het Theater Instituut Nederland ( 0,5 miljoen euro) en het Nederlands Architectuur Instituut, dat eveneens de gelegenheid moet krijgen om een aantal taken op het gebied van het tentoonstellingsbeleid en de digitalisering te intensiveren. Minister Plasterk van OCW liet echter vrijwel direct weten dat hij geen extra geld uittrekt voor de kunstensector.
Een samenvatting van de adviezen voor instellingen in de architectuursector.
Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam (IABR) gevraagde subsidie 842.000,- geadviseerde subsidie circa 770.000,-.
De Raad hecht grote waarde aan een internationaal festival en is van mening dat de IABRde gelegenheid dient te krijgen om deze functie in de basisinfrastructuur 2009-2012 te vervullen. De Raad constateert echter dat het beleidsplan onvoldoende vooruitblik biedt om voor de gehele periode tot een afgewogen oordeel te komen over de complexe organisatie die een internationale Biënnale met zich meebrengt. De Raad adviseert daarom om de IABR in 2009 tussentijds te evalueren aan de hand van een nieuw beleidsplan voor 2009-2012.
Het Berlage Instituut huidige subsidie 1.019.596,- gevraagde subsidie 1.434.000,- geadviseerde subsidie circa 1.019.500,-
'Uit het beleidsplan komt naar voren dat de programmas en de docenten het vertrekpunt vormen, terwijl het volgens de Raad ook mogelijk moet zijn dat deelnemers hun eigen fascinaties volgen, daarbij gecoacht door de docenten. […] Door de programmas te organiseren vanuit de aanbodzijde, loopt het instituut echter het risico dat de verhouding tussen doel en middelen scheefgroeit. […] De Raad is er onvoldoende van overtuigd dat het instituut reeds de juiste koers vaart. De Raad acht de functie van postacademische instelling dermate van belang dat hij de invulling daarvan meer op de toekomst wil toesnijden. Hij adviseert het Berlage Instituut voor twee jaar te subsidiëren. Hij adviseert de subsidie voor de resterende twee jaar afhankelijk te maken van een tussentijdse evaluatie, die mede aan de hand van een nieuw beleidsplan zal worden gemaakt. De Raad adviseert het Berlage Instituut derhalve onder voorbehoud op te nemen in de basisinfrastructuur 2009-2012. '
ArchiAfrika gevraagde subsidie 307.300 geadviseerde subsidie 0,-
'De kernactiviteit van ArchiAfrika voldoet niet aan de criteria om voor subsidiëring als ontwikkelinstelling in de basisinfrastructuur in aanmerking te komen. '
Archiprix huidige subsidie 65.423,- gevraagde subsidie 150.000,- geadviseerde subsidie circa 75.000,-
De Raad is positief over de activiteiten van Archiprix. Met relatief weinig middelen weet de organisatie de ontwikkeling van ontwerptalent een belangrijke stimulans te geven. Bijkomend stimuleert Archiprix de inhoudelijke competitie tussen de opleidingen. De Raad prefereert de verdere ontwikkeling van het ontwerptalent boven de ontwikkeling van een internationale editie van Archiprix.[…] Hoewel de Raad niet ongevoelig is voor de voordelen van een wijdvertakt internationaal netwerk, beschouwt hij de organisatie van de Nederlandse editie als kerntaak van Archiprix. Tot slot vindt de Raad dat het wenselijk is dat Archiprix ter aanvulling op de masterclasses ook andere manieren vindt om de winnaars naar de beroepspraktijk te begeleiden.'
Architectuur Lokaal huidige subsidie 0,- gevraagde subsidie 145.000,- geadviseerde subsidie circa 145.000,-
De Raad is positief over de wijze waarop Architectuur Lokaal zich inzet voor de begeleiding en ontwikkeling van lokale opdrachtgevers en lokale architectuurcentra.
Europan Nederland huidige subsidie 160.396,- gevraagde subsidie 166.250,- geadviseerde subsidie circa 166.250,-
De Raad betreurt het dat Europan ondanks inspanningen […] structurele problemen blijft ondervinden bij de uiteindelijke realisatie van winnende ontwerpen. De Raad verwacht echter dat Europan er in de toekomst in zal slagen om opdrachtgevers nauwer en eerder bij de prijsvraag te betrekken, zonder dat dit gevolgen heeft voor de onafhankelijkheid van de prijsvraag. In het verlengde hiervan verwacht de Raad tevens dat Europan zich zal inspannen om de gemeenten te stimuleren om een visie op de stedelijke ontwikkeling te ontwikkelen en om locaties aan te dragen. De gemeenten blijven immers de primaire partners van Europan, ondanks het toenemende belang van corporaties en andere marktpartijen.
In het verlengde hiervan merkt de Raad op dat ontwerpers in de praktijk veelal samen met ontwikkelaars een prijsvraagontwerp indienen. De Raad ziet hier een kans voor Europan om ontwikkelaars te committeren. De Raad is ervan overtuigd dat Europan zijn onafhankelijke positie en geoormerkte budget dient te behouden in de basisinfrastructuur. Alleen dan heeft de prijsvraagorganisatie volgens de Raad de onafhankelijke statuur die zijns inziens nodig is om goede bestuurders en additionele financiering te verwerven.
NAi huidige subsidie 4.693.516,- gevraagde subsidie 6.526.176,- geadviseerde subsidie circa 5.593.500,-
Volgens het beleidsplan wijdt het NAi de grote overzichtstentoonstellingen aan beroemde architecten. Daarvoor heeft de Raad veel waardering, maar hij vindt dat het NAi zich te eenzijdig op architecten richt en daarbij stedenbouwkundigen en/of landschapsarchitecten buiten beschouwing laat, terwijl ook hier grote namen zijn te vinden die in de ruimtelijke ordening baanbrekend werk verrichten. De Raad vindt bovendien, gelet op het grote belang dat hij aan het tentoonstellingsbeleid hecht, dat het NAi zelf scherpe keuzes moet maken binnen het geheel van zijn activiteiten. De Raad vindt de eigen bijdrage die de instelling aan de tentoonstellingen levert in dat opzicht te karig. Over het collectiebeleid is de Raad enthousiast. Hij hoopt dat structurele aandacht voor de digitale ontsluiting ertoe zal bijdragen dat het NAi meer met zijn collectie naar buiten kan treden. […]De Raad onderschrijft het voornemen van het NAi om het digitaliseringsproces te bespoedigen.[…]
Het NAi is goed vertegenwoordigd in het internationale, professionele netwerk. […] De reizende tentoonstellingen en debatten bereikten tot dusver een groot publiek in het buitenland. De Raad moedigt het instituut daarom aan deze activiteiten te continueren. Over het voornemen om een nieuw internationaal tijdschrift op te richten is de Raad echter minder enthousiast. […]
De Raad is positief over het voornemen om de banden met andere Nederlandse architectuurinstellingen aan te halen. Ook hoopt hij dat het NAi alerter zal gaan inspelen op actuele themas in het architectuurbeleid en in de ruimtelijke ordening. Het NAi heeft alles in huis om snel aansluiting te vinden bij de actuele (politieke) themas die in Nederland, Europa en de rest van de wereld aan de orde zijn.
Stimuleringsfonds Architectuur huidige subsidie 2.018.941,- gevraagde subsidie 5.748.250,- geadviseerde subsidie circa 5.219.000,-
De Raad is positief over het beleidsplan van het SfA en adviseert het subsidiebedrag te verhogen ten behoeve van de architectuurregeling en daarvan een substantieel bedrag te oormerken voor landschapsarchitectuur. Daarnaast bepleit de Raad verhoging van het subsidiebedrag ten behoeve van het ontwerpend onderzoek, de jaarprogrammas voor de architectuurcentra en de internationale projecten. Met de eventuele toekenning van subsidiebedragen ten behoeve van het Belvederebeleid adviseert de Raad te wachten tot de evaluatie van dat beleid is afgerond.
Fonds BKVB huidige subsidie 21.339.935,- gevraagde subsidie 21.252.500,- geadviseerde subsidie circa 21.340.000,-
Analoog aan het afbakeningsprobleem tussen het Fonds BKVB en de Mondriaan Stichting […] is ook verwatering en verwarring ontstaan tussen wat het Fonds BKVB doet en wat het Stimuleringsfonds voor Architectuur (SFA). Ook hier gaat het om het grijze gebied van publicaties en het bedienen van individuele aanvragers of rechtspersonen. […]
De door het fonds vermelde onderbesteding van de gelden voor bouwkunst heeft bij de Raad ook de vraag opgeroepen of het beschikbare bedrag niet beter kan worden ondergebracht bij het SFA, waar tekorten worden gesignaleerd. Het voorgaande maakt duidelijk dat de taakverdeling tussen de fondsen en het sectorinstituut in de sector Beeldende Kunst en Vormgeving toe is aan heroverweging[…]. Wat de Raad betreft is daarbij overigens nadrukkelijk het uitgangspunt dat (de hoogte van) het budget voor het door het fonds ontwikkelde instrumentarium behouden moet blijven. Eventuele veranderingen in de toekomst dienen in samenhang hun beslag te krijgen.
In de inleiding stipt de Raad een aantal aandachtspunten aan waaronder de 'tegenstrijdigheid in het officieel beleden beleid met betrekking tot de internationalisering, het bevorderen van excellente prestaties en het ruim baan geven aan jong talent, tegenover de ontwikkelingen die er in de praktijk toe leiden dat vooral voor jonge talentvolle ontwerpers steeds minder ruimte is om zelfstandig opdrachten te verwerven. Dit is onder andere het gevolg van de in Europees verband voorgeschreven aanbestedingsprocedures en ook van de eerder gesignaleerde afnemende regie over ruimtelijke ontwikkelingen, waarbij de stedenbouwkundige discipline steeds meer terrein verliest aan incidentele projectontwikkeling. Bij de gemeenten heeft stedenbouw een lage prioriteit en is er sprake van een fors verlies in kennis en expertise in deze discipline.
Door deze ontwikkelingen is in de architectuur een glazen plafond ontstaan voor de jonge, getalenteerde architect. De Raad wijst erop dat de aanbestedingsprocedures in Nederland leiden tot een bureaucratische en cultureel weinig vernieuwende situatie, waarin nog slechts grote productiebureaus in aanmerking komen voor de realisatie van gebouwen van importantie. Dit werpt een enorme drempel op voor opkomende, getalenteerde ontwerpers die willen bouwen. Op dit onderwerp wil de Raad graag in een ander verband terugkomen.'
Ook is er volgens de raad te weinig aandacht voor landschap, landschapbeheer en landschapontwikkeling. 'In dit verband herhaalt de Raad het te betreuren dat de ministeriële regeling geen subsidiegrondslag kent voor driejaarlijkse evenementen, zodat de Raad de aanvraag van de Internationale Triënnale Apeldoorn niet heeft kunnen beoordelen, terwijl in dat initiatief juist activiteiten worden ontplooid die ondervertegenwoordigde zijn in de basisinfrastructuur. De Raad verzoekt de minister om de herformulering van de criteria van de regeling in overweging te nemen.'