De voormalige bioscoop en poppodium Luxor is in opdracht van de gemeente Arnhem door architectenbureau Fritz gerestaureerd.
Terwijl rondom de stad in rap tempo een facelift ondergaat, leidde Luxor vanaf 2000 een kwijnend bestaan. Sloop lag niet voor de hand want het pand was ondertussen een rijksmonument geworden. Geen ondernemer wilde zich er aan wagen, zo uitgewoond lag het gebouw erbij. Daarnaast had het een geschiedenis; net als de ander muziekpodia in Arnhem was Luxor in het moeras van stammenstrijd tussen verschillende stichtingen en uitbaters ten onder gegaan. Door het gemeentelijk ingrijpen neemt Arnhem een belangrijke stap om te investeren in zowel een cultureel, als een cultureel historisch toekomstperspectief. Het herrezen Luxor moet uitgroeien tot dé nieuwe pop/cultuurtempel van Oost Nederland, gelijk een Paradiso in Amsterdam of 013 in Tilburg.
Luxor was een begrip in Arnhem. Toen ze een jaar of twintig waren, gingen zowel mijn grootouders als mijn ouders er naar de film. Tegen de tijd dat ik twintig was, zo midden jaren 80, was de bioscoop omgeturnd tot hippe danstent. Dat dit gebouw nu, na zoveel jaren leegstand en verkommering weer is gereanimeerd, doet mij persoonlijk in ieder geval veel deugd.
In 1915 was Luxor een van de eerste speciaal voor deze functie gebouwde filmtheaters in Nederland. De film was eigenlijk net uitgevonden en de bioscoop als gebouw was een nieuw fenomeen. Er bestond nog geen typologie voor deze vorm van amusement. Dat gaf de architect, Willen Diehl, een mate van vrijheid. Door zijn werk in België was Diehl bekend geraakt met de daar zeer populaire jugendstil en art nouveau; in Arnhem heeft hij een behoorlijk oeuvre nagelaten en zijn woningen, kantoren en horeca-etablissementen waren/zijn voor zover ze de oorlog doorstaan hebben, nog steeds beeldbepalend en een lust voor het oog. De structuur van het Luxorgebouw was niet vernieuwend, het nieuwer wetse zat hem in de aandacht voor de decoraties; muuroppervlakken waren met schilderingen ingevuld en met sierlijsten afgewerkt. De verschillende stijlcitaten in het gebouw geven de inrichting een vrolijke ongebreidelde dynamiek die bij amusement hoort, zo zou je kunnen zeggen. De kruising tussen empire, biedermeier, classicistische en art nouveau elementen was toen dermate spraakmakend dat, zo wil het verhaal; de beroemde Tuschinski die al een aantal filmtheaters bezat in Rotterdam naar Arnhem kwam om Luxor met eigen ogen te aanschouwen. Uiteindelijk zou hij dezelfde decorateurs in de arm nemen om hen het volledige interieur van het illustere Tuschinski theater in Amsterdam vorm te laten geven.
De architecten van architectenbureau Fritz, onder hun auspiciën is de afgelopen jaren de restauratie uitgevoerd, hebben een prima klus geklaard. De aanpassingen om het 93 jarige gebouw aan de huidige bouw- en arbo-normen te laten voldoen, zijn afgewogen gebeurd. Ondanks een aantal ingrijpende technische en functionele aanpassingen heeft Fritz de authentieke details en de identiteit van Luxor in oude luister hersteld.
Luxor dat vlak naast het flamboyante, in aanbouw zijnde NS station van Ben van Berkel ligt en tegenover het historische centrum van Arnhem is juist vanwege die ligging een belangrijke schakel in de culturele stad die Arnhem wil zijn. Net als een goed museum of een sterk bezet cultureel festival een reden kan zijn om een de stad te bezoeken, zou ook een pop/cultuurtempel die trekkersrol kunnen vervullen. Het is helemaal mooi wanneer een dergelijk project al in de aanwezige infrastructuur van de stad ligt ingebed. Vertrouwd en toch nieuw! Luxor leed een kwijnend bestaan maar is gelukkig tijdig gereanimeerd en staat aan de vooravond van een tweede jeugd. Leve Luxor, Leve Arnhem, leve Oost-Nederland!