Uitslag Archiprix 2008

Jaarlijks selecteren de hogere Nederlandse ontwerpopleidingen met de afstudeerrichtingen architectuur, landschapsarchitectuur en/of stedebouw hun beste afstudeerplannen en sturen die naar Archiprix. De Nederlandse ontwerpopleidingen selecteerden 27 afstudeerplannen voor deelname aan de Archiprix 2008. Van de 27 plannen zijn er 20 met als afstudeerrichting architectuur, 4 plannen hebben als afstudeerrichting stedebouw en tenslotte zijn 3 projecten ontworpen door deelnemers die afstudeerden in de landschapsarchitectuur. Acht projecten hebben een buitenlandse locatie. Het aantal vrouwelijke deelnemers loopt na een korte opleving in de ronde 2007 terug tot 13 procent. Onder de 30 deelnemers bevinden zich slechts 4 vrouwen, hetgeen een schril contrast vormt met het aantal vrouwelijke studenten. Bijna de helft van de studenten is vrouw. De samenstelling van de jury die de afstudeerplannen van de Archiprix 2008 beoordeelde is als volgt: Yttje Feddes (landschapsarchitectuur), Albert Fien (stedebouw), Marlies Rohmer (architectuur), Ed Taverne (theorie) en Robert Winkel (architectuur). De secretaris van de jury is Henk van der Veen van Archiprix.

Op een enkele uitzondering na is de kwaliteit van de ingezonden plannen hoog. Over het algemeen is er sprake van een goede integrale benadering van de opgave. Daarbij is het verheugend te constateren dat er contextueel, in de brede zin van het woord, ontworpen wordt. Het merendeel van de plannen heeft een hechte relatie met de theoretische, historische en ruimtelijke context. Er wordt gezocht naar fundamentele oplossingen voor de gestelde opgave. Als de opgave daar om vraagt worden veelal passende strategieën ontwikkeld; de gepresenteerde oplossingen beperken zich niet tot het stapelen van stenen. De plannen worden in de regel goed onderbouwd door middel van uitgebreide studies die een wezenlijke bijdrage leveren aan de kwaliteit van het project als geheel. Bij sommige plannen schiet de aandacht voor de studie echter door, wat leidt tot een onevenredig groot onderzoek en een daarbij mager afstekend ontwerp.

Van de actuele thema's die momenteel spelen en die oplossingen vragen vanuit de ontwerpende disciplines is een aantal opvallend afwezig bij de gebouwontwerpen. Op een enkel incident na zijn er geen plannen die ingaan op thema's als de CO2 reductie, de Cradle to Cradle benadering of de fijnstof problematiek. Dit terwijl duurzaamheid hoog op de agenda van de architectuuropleidingen zou moeten staan. Op het niveau van de stedebouw en het landschap is er wel veel aandacht voor duurzaamheidthema's, zoals het wonen in relatie tot natuurontwikkeling, windenergie en het energievraagstuk.

De stap van idee naar ontwerp is in een aantal gevallen problematisch. Soms is er sprake van zo'n oppervlakkige relatie tussen de probleemstelling en het ontwerp dat de theoretische legitimatie van het plan in feite ontbreekt. Hier ligt een belangrijke taak voor de begeleiders die zouden moeten toezien op de consistentie van het plan in het licht van de gestelde opgave.

Verheugend is de comeback van de stedebouw. Was er jarenlang sprake van een afwezige discipline, in deze ronde is de stedebouw zowel in kwantitatief opzicht als in kwalitatief opzicht goed vertegenwoordigd. Ook de 'donkere' kant van de stad krijgt terecht de aandacht die het verdient. De verschuiving van de aandacht naar de stedebouw is overigens ook bij plannen van de andere disciplines zichtbaar. Zo is er een aantal plannen vanuit de afstudeerrichting van de architectuur die zich nadrukkelijk bewegen op het gebied van de stedebouw en zelfs de landschapsarchitectuur. De jury wil daarom graag een lans breken voor het stimuleren van de interdisciplinaire samenwerking in de opleiding. Dat zou niet alleen de kwaliteit van plannen kunnen verbeteren, het zou ook een goede voorbereiding op de beroepspraktijk betekenen waarbij met vele partijen samengewerkt wordt. Opvallend vaak wordt gekozen voor een breukzone als locatie die vervolgens geheeld wordt met bouwkundige ingrepen.

Voor wat het vakgebied van de architectuur betreft constateert de jury een zekere teruggang. Tussen de inzendingen zitten zeker wel enkele goede voorbeelden van plannen waarin op een fundamentele wijze ruimte wordt ontwikkeld voor het te huisvesten programma, over de gehele linie is de ontwerpbenadering minder diepgravend en vernieuwend dan gehoopt.

Eerste prijs:

Poliphili in de uiterwaard ontworpen door Ruud Smeelen, TU Delft, architectuur.

Uit het juryrapport: 'Schitterend plan voor de introductie van een wilgenplantage in Meinerswijk bij Arnhem. De inspirerende nieuwe functie geeft een nieuwe impuls aan het gebied en bewaart tegelijkertijd de unieke bestaande kwaliteiten, het nieuwe programma legitimeert het gegroeide programma.'

Gedeelde tweede prijs:

Het Markerpark ontworpen door Sander Lap, AvB Rotterdam, stedebouw.

Uit het juryrapport: 'Met de integrale benadering van het Markeermeer voegt het plan een nieuwe dimensie toe aan de planvorming voor dit gebied. De deelontwerpen worden gekenmerkt door een acupuncturistische precisie.'

Urban Incisions – Urban Decisions ontworpen door Anne Seghers, TU Eindhoven, stedebouw.

Uit het juryrapport: 'Dit plan presenteert een waardevolle attitude ten aanzien van de stad, de originele manier waarop er naar de stad gekeken wordt levert een nieuwe invalshoek op voor de stedelijke ontwikkeling in het algemeen.'

Derde prijs:

PowerFlood – A power plant and recreation complex in Zeeland ontworpen door Shany Barath en Gary Freedman, TU Delft, architectuur.

Uit het juryrapport: 'Een fascinerende watermachine waarmee de Nederlandse traditie in de omgang met water wordt doorgetrokken naar de energieopwekking en de recreatie.'

Eervolle vermelding:

hEERLIJK productieLANDSCHAP ontworpen door Iwan Westerveen, AAS Tilburg, architectuur.

Uit het juryrapport: 'Deze voorbeeldboerderij maakt de grootschalige varkenshouderij acceptabel door een rationele interne organisatie en een goede landschappelijke inpassing.'