UN Studio en OMA presenteren projecten voor de Rotterdamse binnenstad

Over consumptiepaleizen gesproken. Na het succes van de Koopgoot kon het natuurlijk niet uitblijven: wat werkt kan gekopieerd worden. Maar bij de perspresentatie van het conceptplan van OMA voor een ‘tweede Koopgoot’ bleek het project meer, veel meer te zijn dan een extensie van de winkelonderdoorgang van de Coolsingel. Het stadsblok tussen Coolsingel, Lijnbaan, Binnenwegplein en Beurstraverse wordt gevuld met een 85 meter hoge ‘mixed-use’ kubus. Drie gemeentelijke monumenten: het bakstenen kantoor van ABN/AMRO, waarvan de bouw in de jaren veertig is begonnen, de winkelstrip van de Lijnbaan en  het gebouw van boekhandel Donner, blijven bestaan. De kubus bestaat uit vier lagen met winkels, beginnend op het niveau van de Koopgoot,  met daarboven een menging van woningen en kantoren. Het volume wordt genereus doorsneden door diagonaal geplaatste ovale vides, zodat diagonale zicht- en bezonningslijnen mogelijk zijn. De vides manifesteren zich in de gevel als grote ronde gaten in de massa van de kubus. Op de bovenste lagen en halverwege het bouwvolume zijn publieke functies ondergebracht. Naast ontmoeting- en verblijfplaatsen wordt ook gedacht aan museale en theaterfuncties.

Hoewel het tijdens de presentatie niet ter sprake kwam, is het ontwerp onmiskenbaar schatplichtig aan het niet gerealiseerde prijsvraagontwerp voor de Très Grande Bibliothèque in Parijs uit de jaren 80. Ook daar was sprake van een uitholling van een massieve kubus door grote publieke vides die zich manifesteerden in de gevel.  Het kan bovendien geen toeval zijn dat de presentatiemaquette geel was gekleurd. Het favoriete spelletje van Rotterdammers, verzin de mooiste bijnaam voor een nieuw gebouw kon beginnen. Voorlopig grootste kanshebber: De Kaas van Koolhaas.

Een project van circa 120.000 m2, een investeringswaarde van pakweg een half miljard, een potentiële logistieke hel als bouwput, lef kan ontwikkelaar Multi Vastgoed niet worden ontzegd. Met dit grootstedelijke bouwblok heeft Rotterdam er een potentieel architectonisch hoogtepunt bij. Bovendien biedt het project een alternatief voor het al te gemakkelijk neerzetten van toren naast toren naast toren. Een lager en dikker bouwblok biedt meer opties voor een zinvolle koppeling met het maaiveld en het creëren van publieke ruimten boven de stad.

Met het begrip ‘City Lounge’ als leidraad wordt de Rotterdamse binnenstad in de ogen van de gemeente getransformeerd tot een ‘kwaliteitsplek voor ontmoeting, verblijf en vermaak’. Al sinds de ‘oplevering’ van het Wederopbouwplan, ergens midden jaren zestig, worstelt Rotterdam met het imago van een lege ongezellige, ja zelfs onveilige binnenstad. In hoeverre dat beeld strookt met de werkelijkheid is overigens de vraag, maar waar of niet waar, het beleid van de gemeente is sinds de jaren zeventig gericht op het wegnemen van dit ongezelligheidimago. In de praktijk heeft dit vooral een toename van het winkel- en kantoorareaal tot gevolg gehad, van belang voor de stadseconomie, maar op zichzelf geen garantie voor ‘ontmoeting, verblijf en vermaak’.

Ook in de nieuwe plannen heeft ‘retail’ de grootste aandacht. Shoppen als hoogste vorm van ontmoeting, verblijf en vermaak. Horeca en cultuur of gewoon lekker lege openbare ruimte moeten dan maar meeliften met kantoor- en winkelfuncties.

UN Studio presenteerde vorige week het verbouwings- en uitbreidingsplan voor het voormalige postkantoor. De monumentale gevel langs de Coolsingel en de prachtige paraboolkap blijven natuurlijk gehandhaafd. In de hoge centrale hal wordt echter wel een tussenvloer ingevoegd, waardoor men zich kan afvragen of de huidige, imposante ruimtewerking nog wel blijft bestaan. Het geheel zal worden gevuld met luxe winkels. Verder stelt UN Studio voor om het complex aan de achterzijde uit te breiden met een toren, met woonfuncties (longstay hotel). De ontwikkelaar uitte daarover zijn bedenkingen, met name wat betreft het rendabel maken van deze relatief dure vierkante meters van de toren. Om de winkels op de hogere lagen te ontsluiten wordt een glazen ‘verticale foyer’ aan de Meentzijde aan het gebouw toegevoegd. Die glazen entree is noodzakelijk omdat de hoofdentree van het voormalige postkantoor nauwelijks uitnodigend is. Een prima toevoeging dus, die het oude gebouw in zijn waarde laat en die bovendien een wat zichtbaarder entree voor de Meent zal vormen.

Het is de bedoeling dat de hal na winkelsluitingstijd open blijft voor het publiek. Of de oude hal daarmee daadwerkelijk een plaats voor ontmoeting en vermaak zal worden is de vraag. De inrichting van de hal zal grotendeels in dienst staan van het winkelen, de publieke functie is een bijzaak. Het soort vermaak dat dergelijke winkelplaza’s bieden is zelden van hoog cultureel niveau. Als feestzaal voor de hele stad, een functie waarvoor de ruimte bij uitstek geschikt leek, gaat de centrale hal natuurlijk verloren. Ik kan me tenminste niet voorstellen dat er ooit een vette gabberreünie, een wilde stadsrave of een uitzinnig Caribisch dansfeest wordt gehouden.