Recensie

Venetië (2) de landenpaviljoens

‘Out There: Architecture Beyond Building’ is het motto van de 11e architectuurbiënnale van Venetië. Ook de landenpaviljoens leverden hun bijdrage aan dit streven, dat zowel een sociaalgeëngageerde als een meer abstract conceptuele richting op kan gaan. Een selectie van opvallende paviljoens volgens de ArchiNed-redactie.

Gaspijp

Je kunt in een circus als de biënnale niet duidelijk genoeg zijn als je een politiek statement wilt maken. Het piepkleine Estland begrijpt dat. Als commentaar op de controversiële Gazprom-plannen voor een pijpleiding tussen Rusland en Duitsland besloot curator Ingrid Ruudi om te laten zien wat zoiets betekent. Zij legde een 1 op 1 knalgele gaspijpleiding aan tussen de paviljoens van Duitsland en Rusland. Daarmee effectief het publieke domein (het pad in de Giardini) vrijwel afsluitend. Twee economische grootmachten communiceren via de gaspijp, een treffend beeld van de hedendaagse geopolitiek. (PV)

Grens

Ook Amerika trekt de aandacht met een groot gebaar. Medecurator Teddy Cruz hing een enorm gordijn voor het Amerikaanse paviljoen. De autoritair classicistische gevel gaat schuil achter een foto van het metershoge hek langs de Santiago Border, waarmee de Amerikanen immigranten uit Zuid-Amerika trachten te weren. De Amerikanen tonen in hun paviljoen een sociaalgeëngageerd gezicht. Het land van de starchitects geeft ruim baan aan de grassroots-bewegingen, waarbij de architect als activist, ontwikkelaar en ‘facilitator’ van een meer ‘inclusive’ stedelijke ontwikkeling optreedt. De deelnemers aan de tentoonstelling tooien zich met veelzeggende namen als Center for Urban Pedagogy, The Edible Schoolyard (die direct achter het gordijn van Cruz een moestuintje hadden aangelegd) en Detroit Collaborative Design Center. (LH)

Foto genomen van het filmpje Flagrant Délit van Madelon Vriesendorp.

Flagrant Délit

Tussen alle jonge, experimentele, activistische, ‘out there’ en ‘beyond’ bureaus in het Italiaanse paviljoen op de Giardini (overigens met een grote Nederlandse aanwezigheid) zijn enkele oude meesters opgenomen. Over het algemeen tonen deze oudjes vroege – ‘Before Building’ – tekeningen en schilderijen. Het meest overtuigend (en ontroerend en grappig) is het zaaltje van Madelon Vriesendorp. Prachtige tekeningen (waaronder alle originelen van Delirious New York), een ontzettend leuk, dertig jaar oud tekenfilmpje Flagrant Délit – waarin Lady Liberty de eigenlijke aanstookster van het skyscraper familiedrama blijkt te zijn – en last but not least een fascinerende tafel met een deel van Vriesendorps poppetjesverzameling. Eindelijk stapt Lady Madelon uit de schaduw van Rem Koolhaas. Wij willen meer. (PV)

Efemeer

Ook de Japanners lieten hun paviljoen leeg en spelen een spel met binnen en buiten. Architect Junya Ishigami ontwierp een serie elegante plantenkassen die gevuld met sierlijke platen en bloemen om het paviljoen staan opgesteld. Een ode aan de glasarchitectuur die de eerste wereldtentoonstellingen een gezicht gaf. Binnen bedekken tere potloodtekeningen de wanden. De perspectiefloze tekeningen van planten, tuinen en basic architectuur roepen een pure paradijselijke droomwereld op. Licht en efemeer als een zwevend paardenbloempluisje. (LH)

Confetti

Bezoekers van het Belgische paviljoen zijn te herkennen aan de confetti in hun haar. Kersten Geers en David Van Severen stelden het paviljoen zelf tentoon door er een zeven meter hoge dubbele wand van gegalvaniseerd staal omheen te zetten. Door een lange gang betreedt de bezoeker door de diensteningang het lege gebouwtje van architect Leon Sneyers, gebouwd in 1907. De officiële ingang biedt van binnenuit toegang tot een omsloten hof. Binnen en buiten lopen zonder duidelijke hiërarchie in elkaar over. Met vrolijk gekleurde confetti op de vloer vierden de Belgen het verlate feestje van het honderdjarige bestaan van hun paviljoen. (LH)

Appels

Kan architectuur bijdragen aan een betere wereld? Volgens de curatoren van het Duitse paviljoen wel. Met een tiental projecten van kunstenaars, ingenieurs en architecten laat dit paviljoen zien hoe door ‘speldenprikken’ gedragsverandering beïnvloed kan worden. De tentoonstelling Updating Germany / projects for a better future gaat ‘beyond architecture’ met voorstellen voor een ecologisch en sociaal duurzamere wereld. Een bijzondere vermelding verdient de bijdrage van de in deelstaat Mecklenburg-Vorpommern woonachtige Vinex-vluchteling Ton Matton die appelbomen aan het infuus heeft staan in zijn Technical Paradise. Wel snel gaan kijken want de appels zijn populair als frisse snack voor vermoeide bezoekers. (HdH)

Hotel

Met een rood tapijt, twee bruidsbedden en een hotellobby is het Poolse paviljoen tijdelijk veranderd in ‘Hotel Polonia’. Aan de wand hangen zes portretten van recent opgeleverde gebouwen in Polen, ontworpen door vermaarde architecten en gefotografeerd door Nicolas Grospierre. Fotomontages van Kobas Laksa tonen ‘the afterlife of buildings’: net als dit paviljoen zijn de getoonde gebouwen slechts een tijdelijk verblijf voor gasten die weer verder trekken. ‘Architecture beyond building’ betekent volgens de curatoren dat een gebouw meerdere achtereenvolgende levens moet kunnen leiden. De spectaculaire en soms surrealistische montages tonen hoe een bibliotheek, een kerk, een terminal, een gated community, een kantoorkolos en een commercieel centrum na functieverandering interessanter worden. ‘Zoals een schoenendoos een interessanter object wordt als er foto’s in worden bewaard.’ Het Poolse paviljoen ontving voor deze bijdrage een Gouden Leeuw. (HdH)

Maquettes

Het Britse paviljoen onderscheidt zich met een rechttoe rechtaan architectuurtentoonstelling. Stevige houten maquettes staan er opgesteld voor tekeningen van ontwerpen en grootformaat foto’s van gerealiseerde gebouwen. Een welkome afwisseling op deze beyond-biënnale. (LH)