Nieuws

Westerdokseiland – JSA

Zij aan zij omringen de ruige bouwblokken van MVRDV, Art Zaaijer, Bosch Architecten en JSA een binnenplaats, het VOC Cour, van het nieuw ontwikkelde Westerdokseiland aan de Zuidelijke IJoevers van Amsterdam. Met uitspringende gemetselde balkons en panorama uitzichten op de stad en het IJ geeft Jeroen Schipper wonen een tweezijdig gezicht.

Cathelijne Nuijsink: Wat was je speelruimte qua ontwerp binnen de randvoorwaarden van het stedenbouwkundig plan?
Jeroen Schipper: Na twee eerdere stedenbouwkundige plannen voor het middenblok, die het beide niet gehaald hebben, zijn de stedenbouwkundige contouren van het uiteindelijke plan – een ringvormige bebouwing, met hogere en lagere bouwdelen rondom een centraal cour – feitelijk door de opdrachtgever bepaald. In samenspraak tussen opdrachtgever en participerende architecten is deze koek vervolgens in 14 architectendelen opgeknipt. De delen vallen daarbij op een logische wijze samen met de gekozen structuur van het gesloten bouwblok. Het programma dat aan ons is toebedeeld bestaat uit een torenvormig gebouw aan de Westerdokszijde , het naastgelegen entreegebouw , een deel met huurwoningen voor de Alliantie aan de straat tussen het noordblok en het middenblok en het hoekblok aan de gekromde zijde aan het IJ. Het totale middenblok herbergt 366 appartementen en ongeveer 3000 m2 bedrijfsruimte, waarvan wij 147 appartementen en circa 1600 m2 bedrijfsruimte hebben gemaakt.

Hoe sluit jouw ontwerp aan bij de omliggende projecten?
Een heel aantal zaken was vastgelegd in randvoorwaarden van de gemeente Amsterdam. Zo is de maximale bouwhoogte exact bepaald, evenals de dakrandhoogte van de 6e verdieping, de materialisatie – alles in baksteen – de minimale verdiepingshoogte van de plint op maaiveld, de entrees tot de cour, het – besloten – karakter van de cour, en de positie van de in- en uitritten van de parkeergarage. Plannen werden in verschillende sessies, lopende het proces, door het supervisieteam IJ-oevers (Peter Defesche, Kees Rijnbout en Michael van Gessel) op deze en overige punten getoetst, vanuit de idee dat de verschillende bouwblokken uiteindelijk één eenduidig stedenbouwkundig ensemble aan het IJ moesten vormen. Deze randvoorwaarden hebben in de basis voor afstemming tussen de bouwdelen gezorgd. Verder staan in het middenblok de verschillende architectendelen als zelfstandige volumes naast elkaar; er is daarbij geen sprake van een complexe verweving zoals bijvoorbeeld in het naastgelegen Grande Cour. Je zou kunnen zeggen dat in ons geval de pragmatische enveloppe van het middenblok, in combinatie met het bouwbudget en de randvoorwaarden van de gemeente tot redelijk noeste of robuuste gebouwen heeft geleid, die op deze plek aan het IJ wel op zijn plaats zijn.

Dragen je woonplattegronden bij aan een verbetering van de woonkwaliteit in Nederland?
Wij hebben getracht om het wonen op deze unieke plek, aan het water met royale zichten op stad en het IJ, in iedere woning voelbaar te maken. De meerwaarde van het project zit in een grote differentiatie van woningtypen, en de wijze waarop de verschillende appartementen zich expliciet rekenschap geven van hun omgeving.
In de toren aan het Westerdok zitten in de basis 4 appartementen per laag; 2 grote (110 m2) aan de waterzijde, en 2 kleinere (55 m2) aan de courzijde. Als je aan de waterzijde woont – de kant op het zuidwesten, met zicht op de oude binnenstad van Amsterdam – heb je een appartement dat kolomvrij 9 meter overspant, met 5,5 meter brede, verdiepingshoge panoramaruiten die een fenomenaal uitzicht bieden op Amsterdam. Woon je in het kleinere appartement aan de courzijde, dan heb je de beschikking over een groot vierkant balkon dat aan de achtergevel hangt, vanwaar je het gehele binnenhof kunt overzien. Door het draaien van de dragende wanden in deze woningen konden we in de zijgevel woningbrede puien maken, waardoor de woningen tevens zicht uit het bouwblok op het Westerdok hebben gekregen.
In het bouwdeel aan het IJ, dat op zijn dikste stuk 19 meter diep is, zijn de appartementen rondom een centrale corridor georganiseerd. Een aantal appartementen dat wij in dit deel hebben ontworpen is extreem smal – met een beukmaat van 4,5 m – maar wel tweezijdig georiënteerd en dus 19 meter diep. Aan de IJ-zijde wordt in daglicht en uitzicht voorzien door een gevelvullende pui, aan de courzijde is de buitenruimte gemaakt. De grote gevelsparingen werpen het licht van twee kanten diep in de woning, het centrale deel wordt gebruikt voor ontsluiting en faciliteiten.

Wat draagt de afwerking in leverkleurige handvormsteen bij aan het concept?
Het draaien van de richting van het metselwerk, door de 54 cm hoge rollagen per verdieping, geeft de gevels net wat meer structuur. Bovendien is het hierdoor mogelijk om de balkons – ook 54 cm dik – als het ware uit te metselen vanuit deze gevelbanden. De kleur en structuur van de steen zijn redelijk neutraal, maar omdat de steen vrij licht van kleur is, gaan de gemetselde gevels enorm leven wanneer het licht er op valt. In combinatie met de witte kozijnen worden de gebouwen hierdoor nergens zwaar, ondanks het overvloedige metselwerk.

architect
JSA (jeroen schipper architecten bv)

team
Jeroen Schipper, Paul Kierkels, Erik Slangen, Gabriel Pena, Annett Arndt, Eva Fricke, Brian Debruijn

opdrachtgever
Wodan cv, Amsterdam

adres
Westerdoksdijk, Amsterdam

functie
Woongebouw met bedrijfsruimte

opgave
Ontwerp en esthetische begeleiding van 147 appartementen in verschillende prijsklassen en 1600 m2 bedrijfsruimte, in 4 verschillende bouwdelen van het middenblok (VOC Cour) op het Westerdokseiland in Amsterdam.

datum 1e schets
maart 2001

start bouw
februari 2006

in gebruik name
vanaf juli 2008 (eerste appartementen)

bouwsom
15.820.000,-

m2
18.080 BVO

m3
circa 55.0000 M3

hoever in proces betrokken
uiteindelijk tot aan de oplevering

trots op
die mooie balkons

volgende keer anders
het proces