Met tweehonderdduizend inwoners is Paramaribo voor Zuid-Amerikaanse begrippen een klein dorp. Hierdoor voelt de hoofdstad van Suriname nadat je bekomen bent van de hoge temperatuur, luchtvochtigheid en de verkeerschaos al snel vertrouwd aan. Nederlands is de voertaal, hoogbouw ontbreekt en wandelend door de stad kom je al spoedig steeds dezelfde mensen tegen.
Suriname bezoeken is een reis in de tijd en een reis over de wereld. Het leven en de mensen, het voedsel, alles is een mengelmoes van etnische achtergronden. Een mengelmoes die is ontstaan door de roerige geschiedenis van het tropische oerwoudstaatje. Het resultaat is een land vol verrassende smaken, feesten en culturen.
Roerige geschiedenis
Enige kennis van de geschiedenis is nodig om te begrijpen wat er in het land speelt. Kolonisatie en immigratie hebben de cultuur bepaald en zijn tot op de dag van vandaag belangrijke onderwerpen in het dagelijks debat. Nederland is verantwoordelijk voor 312 jaar van deze geschiedenis, van 1667 tot 1975. De Engelsen stichten omstreeks 1650 een kolonie die in 1667 wordt veroverd door de Zeeuwen en in 1674 officieel wordt geruild voor Nieuw Amsterdam, dat dan New York gaat heten. Door de kolonisten wordt de inheemse bevolking steeds verder het binnenland in gedreven. Naast de Nederlandse kolonisten zijn er diverse andere gelukszoekers in de kolonie, zoals aanzienlijke groepen Duitsers en Portugese Joden.
Voor het zware werk op de plantages worden door de West-Indische Compagnie op grote schaal slaven geïmporteerd, voornamelijk afkomstig van de Afrikaanse westkust. Een deel van de slaven ontsnapt van de plantages en vestigt zich in stamverband in het ondoordringbare binnenland. Deze Marrons ontwikkelen een cultuur die bestaat uit een mix van Afrikaanse en Zuid-Amerikaans-inheemse gebruiken.
Na de afschaffing van de slavernij in 1863 komt de winstgevendheid van plantages langzaam onder druk te staan. Op grote schaal worden goedkope contractarbeiders aangetrokken, eerst uit Hongkong, later uit India en Java. Ook deze groepen vestigen zich permanent in de kolonie.
Vanaf het begin van de twintigste eeuw lopen investeringen in de kolonie langzaam terug. Een opleving vindt plaatst na de Tweede Wereldoorlog. Architect Peter Nagel ontwierp in die jaren prachtig modernistische overheidsgebouwen, banken en hotels, die nog steeds in goede staat verkeren en het bezoeken waard zijn.
Suriname wordt in 1975 onafhankelijk. Na de revolutie en de decembermoorden in de jaren tachtig raakt het land in een internationaal isolement en een binnenlandse oorlog. Zo begon een periode van economische en culturele terugval. De laatste jaren lijkt het economisch iets minder slecht te gaan met het land. Nog steeds komen veel immigranten naar Suriname, nu vooral uit China vanwege de vele Chinese bedrijven die in Suriname actief zijn. Daarnaast zijn er tijdelijke immigranten, zoals groepen illegalen uit Brazilië en de Guyanas en de rijke Amerikaanse en Nederlandse toeristen. Dit resulteert in een land met een zeer hoge diversiteit, alleen maar minderheden en een sterk gesegregeerde samenleving die grotendeels de etnische lijnen volgt.
Winkelstraat in het historische centrum van Paramaribo
Uitdagingen
De fotos van Auguste Curiel die tussen 1904 en 1937 Suriname in beeld bracht, geven een prachtig tijdsbeeld. Opvallend is dat de stad er in de koloniale tijd verzorgder en meer af uit zag. De huidige binnenstad is door branden gehavend en de druk die de parkeerproblematiek op de ruimte legt is overal zichtbaar. Ook de gigantische bomen die overal in de stad voor schaduw en verkoeling zorgden en de kans op brandoverslag bij de verwoestende stadsbranden verminderden hebben de geschiedenis slechts in enkele straten overleefd. Wegverbredingen en parkeerplekken hebben hun plek ingenomen, en de overheid is nooit tot herplant overgegaan.
Corruptie en vriendjespolitiek domineren het huidige investeringsklimaat in Suriname. In Paramaribo is infrastructuur de grootste fysieke uitdaging. Door achterstallig onderhoud en gebrekkige stedenbouwkundige planning lopen bij iedere tropische bui complete stadswijken volledig onder water, met alle financiële en hygiënische gevolgen van dien.
Gedegen stedenbouwkundige planning ontbreekt. De ontwikkeling van nieuwe wijken en malls wordt aan speculerende ontwikkelaars overgelaten. De stad dijt steeds verder uit en toegangswegen zijn ontoereikend. Door een spectaculaire toename van het autobezit in de afgelopen jaren heeft de stad met een constante verkeerschaos te maken. De aanleg van een brug over de Surinamerivier en de aanleg van een gedeeltelijke rondweg hebben de problemen slechts tijdelijk verlicht.
De meeste architectonische opgaven concentreren zich op toerisme. Het toerisme is de snelst groeiende sector in Suriname en heeft een stimulans gekregen doordat in 2002 de historische binnenstad tot Unesco World Heritage site is benoemd. De 229 beschermde monumenten zijn in kaart gebracht door Aimeé de Back. Met een grote overzichtskaart, uitgebreide documentatie en een monumentenspeurtocht voor kinderen die in het nationale onderwijsprogramma is opgenomen, probeert men de aandacht voor het historisch erfgoed te vergroten. Door achterstallig onderhoud staan echter veel monumenten letterlijk op instorten. De overheid, die eigenaar is van veel van de historische panden, kan nauwelijks de ambtenarensalarissen betalen, laat staan een grondige renovatie van het erfgoed.
Paramaribo wordt steeds vaker door internationale cruises bezocht. De stad heeft nog niet de benodigde infrastructuur en een te laag serviceniveau voor de veeleisende toerist, maar toerisme kan de stad veel vooruitgang brengen. Ook het ecotoerisme maakt een flinke groei door. Bosbouw, illegale goudzoekers en de kostgrondjes van binnenlandse stammen bedreigen op beperkte schaal het regenwoud, maar het binnenland is gelukkig nagenoeg onontsloten en daardoor ongerept. Het Guyana-schild dat Guyana, Suriname en Frans-Guyana omvat, evenals grote delen van Brazilië, Colombia en Venezuela, is het grootste aaneengesloten regenwoud ter wereld. Een bezoek aan Suriname is dan ook niet compleet zonder het oerwoud verkend te hebben.
No spang!
Maak je niet druk, of zoals de Surinamers zeggen: No spang! Na een aantal dagen monumenten en modernistische architectuur te hebben bekeken is het zaak om de hete hectische stad zo snel mogelijk te verlaten. Favoriet Surinaams vermaak is met een bootje te gaan hengelen op een van de vele prachtige rivieren en de vangst te grillen op de barbecue. Drink hierbij een koude djogo, een literfles bier, en geniet van de ondergaande zon, de oerwoudgeluiden, de prachtige mensen en een duik in het verfrissende water.