Ongeveer een uur voor zonsondergang is het een drukte van je welste bij de Indemann. Een grote stoet auto’s wurmt zich via een slingerende toegangsweg, geflankeerd door jonge, groene aanplant, naar het plateau van een 127 meter hoge, voormalige stortplaats, waar de Indemann fier en zelfverzekerd naar de horizon wijst.
Al deze automobilisten reden door een merkwaardig, grotendeels door mensenhand, gevormd landschap met strakke nieuwe wegen en spiksplinternieuwe verkeerslichten. Vooral vervreemdend is de immense energiecentrale, geflankeerd door reusachtige koeltorens die gigantische bloemkoolwolken uitbraken, waarachter langzaam de zon onder de horizon verdwijnt. Even verderop schrapen enorme graafmachines de bruinkoolvlaktes af, inclusief de aanwezige dorpen. Ze zullen zeker nog tot 2050 het landschap blijven transformeren tot het beoogde eindresultaat: een 1100 ha groot meer.
Dit onwerkelijke en voortdurend veranderende landschap, waar elke menselijke maat zoek lijkt, kan niet zonder de hulp van reuzen zijn ontstaan. Tenminste dat is het mythische verhaal waarmee Marc en Nicole Maurer hun ontwerp van een gigantische robotreus presenteerden. De reuzen hielpen de mens om machines te bouwen waarmee ze de bruinkool konden af graven, daarna trokken ze zich terug onder grond, waar ze ooit vandaan kwamen. Als eerbetoon richtten de mensen een totem op, in de vorm van een gigantische 36 meter hoge reus van staal: de Indemann.
Door dit verhaal en de 'robomorfe' vormgeving van de toren is de Indemann inderdaad meer dan zomaar een uitkijktoren op een fantastische plek. Het wordt een meerduidig object met meerdere betekenislagen, dat vooral ook iets met de plek zelf doet. Zo heerste onder de lokale bevolking een grote behoefte aan een gemeenschappelijk symbool. De bruinkoolafgravingen zorgen namelijk voor constant verplichte verhuisbewegingen in het gebied en een voortdurende transformatie van de omgeving. De robot is ook tegelijkertijd een baken in de tijd. Hij symboliseert ook de overgang van het industriële naar het mediatijdperk, of misschien wel de overgang van het mediatijdperk in het robottijdperk. De Indemann is immers het 'blijvende' scharnierpunt tussen een tijdperk van bruinkoolafgravingen en een 'posttijd' met een nieuwe economie in het gebied.
MUA heeft voor Indemann gezocht naar de meest elementaire vorm, op basis van geometrische volumes, die nog herkenbaar is als robot. Simpel gezegd is de Indemann opgebouwd uit een romp; twee benen; twee armen, waarvan er een vooruit wijst; en een rechthoekig hoofd, een soort venster of televisiescherm. Daarnaast is bij de constructie van de toren door een combinatie van vides, zichtlijnen, transparanties en reflecties, die tot in het detail op elkaar afgestemd zijn, de beklimming een ervaring op zich. Bovenin, is het uiteindelijke uitzicht fenomenaal. Zeker bij invallende duisternis. Dan geeft de Indemann overigens nog een geweldige traktatie: een schitterend lichtspel door de toepassing van LED-verlichting die is verwerkt in de roestvrijstalen gevelbekleding. De uitzichttoren zelf wordt een kijkobject: een lichtbaken in de duisternis.
architect
Maurer United Architects [MUA]
opdrachtgever
Gemeente Inden en GIS Kreis Düren
adres
Goltsteinkuppe, Inden
functie
Uitkijktoren
opgave
Er was behoefte aan een uitkijktoren die ook als landmark langs snelweg zou functioneren. De toren biedt zicht op het transformerende landschap (bruinkoolafgraving). Het bouwwerk moest tevens dienen als Wahrzeichen der Region, voor een belangrijk deel ging het dus ook om regio-branding.
datum 1e schets
oktober 2004
start bouw
maart 2009
in gebruik name
5 september 2009
tot hoever in proces betrokken
MUA was gedurende het gehele proces intensief betrokken. Van het eerste idee tot de laatste schroef, alles is door het bureau bepaald. In Duitsland werkt de architect volgens de HOAI in negen fasen. De architect heeft meer verantwoordelijkheden en werkzaamheden in zijn pakket. MUA heeft in deze fasen het volledige architectenwerk gedaan, met uitzondering van de aanbesteding en de bouwplaatsplanning.
m2
860 m²
m3
5750 m³
bouwsom
2.500.000 euro
uitvoering
Metalbau Teufert GmbH, Quakenbrück, Osnabrück (D)
LED-verlichting / Illumesh
GKD Gebr. Kufferath AG en ag4 Mediafacade GmbH
trots op MUA is trots op het eindresultaat: het architectonische concept, de ruimtelijke beleving, de bouwkundige detaillering. Maar ook op het feit dat we gedurende het gehele proces volledig verantwoordelijk te zijn geweest. (Graag zouden wij in Nederland met dezelfde verantwoordelijkheden en bevoegdheden willen werken zoals dat in Duitsland vanzelfsprekend is.)
Voldoening geeft ook het hoge bezoekersaantal (30-300 bezoekers per uur) en de positieve reacties van publiek.