Feature

Hamburg House op EXPO2010 in Shanghai

Het ‘Hamburg House’ is de enige Duitse bijdrage met een permanent gebouw voor de EXPO2010 in Shanghai, en maakt als passiefhuis deel uit van de ‘Urban Best Practices Area’ van de expo. De intentie van het ontwerp is om traditionele en moderne Hamburgse elementen duurzaam in het klimaat van Shanghai neer te zetten en om het eerste gecertificeerde passiefhuis van China te realiseren. Opdrachtgever van het zes miljoen euro kostende paviljoen is de stad Hamburg. Het ontwerp is van het Hamburgse bureau Spengler Wiescholek in samenwerking met Dittert & Reumschüssel.

Het ontwerp
Het concept van het Hamburg House is gebaseerd op het referentiegebouw H2O (door Spengler Wiescholek) in de Hamburgse HafenCity – kantoren achter grote glazen en woningen achter baksteen gevels. Getransformeerd naar het nogal warme en vochtige klimaat van Shanghai betekent dit openingen naar de noordzijde en dichte gevels aan de oost- en westzijde. Omdat de zon erg hoog staat en daardoor ramen gemakkelijk van een zonwering kunnen worden voorzien, heeft de zuidgevel een paar openingen.
Uitkragingen en forse inhammen creëren schaduw en tegen de zon beschutte gevelgedeeltes. Dit tegengaan van directe zoninstraling is belangrijk, want koeling van een gebouw kost immers veel meer energie dan verwarming.
De energiebehoefte voor verwarming is lager dan 15 kWh/(m2a) met een totale energiebehoefte van niet meer dan 50 kWh/(m2a) – een forse besparing ten opzichte van een gemiddelde van 360 kWh/(m2a) voor Chinese kantoorgebouwen. Vooral de gevelisolatie zonder warmtebruggen en een absoluut luchtdichte constructie zorgen samen met de energietechniek voor dit unieke resultaat. De ingangen zijn voorzien van luchtsluizen, vooral om de vochtige zomerlucht buiten te houden.
Modieuze X-kolommen zorgen voor stabiliteit in een aardbevingsgevoelig gebied (zone 7). Hoewel het Hamburg House is ontworpen als betonnen gebouw, zijn de plannen door het Chinees bureau waarmee werd samengewerkt ‘vertaald’ naar staal en bekleed met vijf centimeter beton.

De techniek
Een groot deel van de warmtebehoefte wordt gedekt door passieve warmtebronnen zoals de zon, de mensen (100-200 permanent aanwezige gebruikers) en de elektrische apparaten. De 35 meter diepe heipalen bevatten geothermische leidingen met een water-glycol mengsel. Dit mengsel transporteert de thermische energie uit de grond naar de warmtewisselaar. De verwarming en koeling wordt door betonkernactivering (met water als medium) ondersteund. De ventilatie op het dak zorgt voor warme, koude en vooral droge verse lucht die via dubbele vloeren wordt verspreid. De afvoer naar de warmtewisselaars geschiedt via kanalen in de betonnen vloeren. Deze opereren met een rendement van 80% (koeling) en 90% (verwarming). Het gebouw is bovendien aangesloten aan een ‘long distance cooling’-netwerk. Een koelcentrale procedeert koelte voor de hele wijk, helaas gaat de overbodige warmte daarvan direct de rivier Yangtse in. 450 vierkante meter zonnecellen op het dak leveren 80% van de nodige elektriciteit. Een systeem met bewegingssensoren regelt de verlichting in het hele gebouw.

De materialen
Ondanks de indrukwekkende cijfers van deze Hamburgse eco-dependance oogt het gebouw niet als een Noorse trui. De bakstenen worden in China gebrand en hun reliëf is geïnspireerd op straatbaksteen-bewegwijzering voor blinden. De beglazing is geïmporteerd uit Duitsland, alle andere materialen komen uit China. In het interieur domineren ‘gewone’ materialen voor tentoonstellingsinrichting zoals systeemwanden (metal stud), hout en dergelijke. Het ‘Hamburg House’ oogt duurzaam en degelijk, hoewel iets meer onderzoek naar innovatieve herbruikbare materialen en vernieuwbare hulpbronnen geen kwaad had gedaan. De hoeveelheden beton en staal hadden wellicht kunnen worden vervangen door minder CO2 belastende materialen.

‘Home of Hidden Energies’
Het Hamburg House biedt op 2.300 vierkante meter gebruiksoppervlakte ruimte voor de tentoonstelling ‘Home of Hidden Energies’ in het kader van EXPO 2010 ‘Better city, Better life’. Na de EXPO wordt het gebouw als kantoor (zonder woningen) gebruikt.
De ontwerpbureaus Kontrapunkt – Agentur für Kommunikation GmbH en Design Factory International hebben voor de expositie een ‘boom van de goede wensen’ ontwikkelt. Deze boom laat ‘das Menschliche’ in een duurzame stedelijke maatschappij en de geheimen van verborgen energieën zien – dit alles natuurlijk met een nadrukkelijke link naar de klimaathoofdstad 2011: Hamburg. Deze snoepjes lijken weliswaar wat gezocht, maar een EXPO is per definitie een marketingexercitie. Als dit project volgens plan doorgaat is het ‘Hamburg House’ in een ‘Urban Best Practices Area’ as a ‘Home of hidden Energies’  for ‘Better City Better Life’ wel geslaagd.