Feature

Goed Nieuws Show: aflevering De Fondsen

Geen werk? Eindelijk tijd voor onderzoek en verdieping. Het goede nieuws is: daar kent Nederland tal van fondsen voor. Welke (nieuwe) potjes bieden die voor ontwerpers in 2010? Met als extraatje: inside-tips voor een meer succesvolle aanvraag en enkele misverstanden over subsidies rechtgezet.

Stimuleringsfonds voor Architectuur
Het ontwerp centraal is het motto van het beleidsplan dat het Stimuleringsfonds voor Architectuur in 2008 presenteerde. Deze keuze zorgde voor een koerswijziging: bij de beoordeling van aanvragen weegt de waarde van de aanvraag voor de ontwerppraktijk meer mee dan voorheen.
Net als in 2009 is in 2010 extra geld beschikbaar voor Ontwerpend Onderzoek. Voor 2010 zal dit minimaal  € 700.000,- zijn. Om onderzoek naar onderbelichte thema's te stimuleren en specifieke doelgroepen te prikkelen om aanvragen in te dienen, startte het SfA en aantal jaar geleden met de zogenaamde Open Oproepen waarin ontwerpers worden uitgenodigd om een light-aanvraag in te dienen. De aanvragen die worden gehonoreerd ontvangen van het Fonds een geldbedrag én extra begeleiding bij het schrijven van een volwaardige subsidieaanvraag. Zo konden onlangs voorstellen worden ingediend voor onderzoek naar tijdelijke stedenbouw. In 2010 zal het Fonds één à twee Open Oproepen plaatsen, de thema's zijn op dit moment nog niet vastgesteld.

Ook op andere wijze wordt volgend jaar extra aandacht besteed aan onderzoeksaanvragen. Het Stimuleringsfonds zal een studiedag organiseren waar wordt ingegaan op onderzoeksmethoden en – technieken. Uit de aanvragen voor Ontwerpend Onderzoek is namelijk gebleken dat vooral een beschrijving van een onderzoeksmethode een struikelblok vormt bij de toekenning van de aanvraag.  

Ander goed nieuws is dat het SfA in 2010 internationale kennisuitwisseling en -ontwikkeling extra gaat stimuleren. Hiervoor zijn de criteria voor de subsidiering van Internationale Projecten verruimd. Enerzijds wil het Fonds door middel van manifestaties en tentoonstellingen de Nederlandse ontwerpcultuur in het buitenland promoten. Anderzijds wil het internationalisering stimuleren door aanvragen te honoreren waarin ruimtelijke opgaven in Nederland gespiegeld worden aan voorbeelden in het buitenland. Dit soort projecten kunnen ingediend worden in de Deelregeling Ontwerp en Onderzoek. Anders dan voorheen wordt gestimuleerd om vanuit de vraag te vertrekken, en niet (alleen) vanuit een persoonlijke fascinatie.

Drie tips van het Stimuleringsfonds voor Architectuur voor een meer
succesvolle aanvraag:
1 Onderzoek voordat je een aanvraag indient, of je voorstel wel echt
nieuw is. Is er niet al eerder onderzoek naar dit onderwerp verricht en in hoeverre onderscheidt jouw project zich van deze bestaande kennis?
2 Organiseer je eigen kritiek voordat je een aanvraag indient, zodat je blinde vlekken voortijdig worden ontdekt.
3 Denk goed na over je bereik. Voor wie is je aanvraag interessant, dan
wel van belang.

Fonds voor beeldende kunsten, vormgeving en bouwkunst
Jaarlijks is er bij het Fonds BKVB € 800.000,- aan subsidiegelden voor bouwkunst beschikbaar. Het beleidsplan dat het Fonds BKVB in 2008 presenteerde, heeft als titel De kunstenaar centraal. Meer dan bij het Stimuleringsfonds voor Architectuur staat bij het Fonds BKVB, naast de betekenis van het werk van de aanvrager voor het vakgebied, de persoon en diens artistieke ontwikkeling centraal.
Bekend is dat afgestudeerden een startstipendium kunnen aanvragen. Het is echter een misverstand dat deze beurs alleen bedoeld is voor het opstarten van een eigen bureau. Een startstipendium kan ook gebruikt worden voor een reis, het doen van onderzoek, het meedoen aan een prijsvraag of voor een stage. In het laatste geval worden ontwerpers in de gelegenheid gesteld professionele  praktijkervaring op te doen bij een bureau dat aansluit op het ontwerpend onderzoek van de aanvrager. 'Tegelijkertijd kunnen bureau's 'nieuwe oogst' werven voor onderzoek dat door de crisis blijft liggen.' De subsidiëring van een stage staat niet alleen open voor recent afgestudeerden, ook ontwerpers die niet meer in aanmerking komen voor een startstipendium of korter dan een jaar stage willen lopen, kunnen een Bijdrage Werkbudget aanvragen

De subsidies van het Fonds BKVB zijn niet gekoppeld aan thema's, maar de aanvragen dienen wel een culturele meerwaarde te genereren. Ze zijn bedoeld voor elke vorm van vakinhoudelijke verdieping:  ter verbreding van het vakgebied en ter stimulering van de zelfreflectie. Van de ontwerper wordt een proactieve houding verwacht doordat hij zelf met ideeën en voorstellen moet komen.
Een dergelijke houding wordt ook verwacht van de ontwerpers die in een Buitenland Atelier verblijven. De Buitenland Ateliers zijn opgezet voor ontwerpers, kunstenaars en beschouwers die in een internationale context hun horizon willen verbreden door een aantal maanden in het buitenland zelfgeïnitieerd (ontwerpend) onderzoek te verrichten dat relevant is voor de eigen praktijk en het Nederlandse vakgebied
Het merendeel van de Buitenland Ateliers die het Fonds BKVB ter beschikking stelt, staan open voor ontwerpers uit alle disciplines. In de praktijk blijkt dat architecten, stedenbouwers en landschapsarchitecten zich over het algemeen slechts mondjesmaat aanmelden. Om hen extra te stimuleren er op uit te trekken, zullen in 2010 vijf Buitenland Ateliers speciaal voor ruimtelijk ontwerpers worden aangeboden. Waar deze ateliers zich precies bevinden is nog niet bekend, maar er wordt gekeken naar locaties in Europa, Azië en Zuid-Amerika.  

Nog meer goed nieuws: in het najaar 2010 wordt er weer een studiereis georganiseerd. Ook deze keer staat deelname aan de reis open voor alle disciplines, dus ook beeldende kunst en vormgeving. De focus zal komen te liggen op stedenbouw, het reisdoel wordt in de loop van januari bekend gemaakt.

Drie tips van het Fonds voor beeldende kunsten, vormgeving en bouwkunst voor een meer succesvolle aanvraag:
1 Speciaal voor ontwerpers die moeite hebben met schrijven: een aanvraag voor een Bijdrage Werkbudget kan ook live worden gedaan. Dit houdt in dat je je voorstel mondeling aan de commissie presenteert.    
2 Laat je visuele documentatie alleen bestaan uit projecten die echt van jou zijn. Dus bij voorkeur geen projecten van je werkgever waar je aan mee hebt gewerkt. Als je die wel wilt laten zien, preciseer je aandeel in het ontwerp.
3 Probeer je ontwerpvisie ( je artistieke uitgangspunten) zo duidelijk mogelijk te verwoorden en zorg ervoor dat deze zichtbaar en/of herkenbaar zijn in je visuele documentatie.
 

Bureau Rijksbouwmeester
Het Bureau Rijksbouwmeester werkt aan een tweede ronde van de Onderzoekslabs Nederland wordt anders. Deze labs bieden werkeloze ontwerpers de mogelijkheid om in groepsverband en onder begeleiding, onderzoek te doen naar een door de organisatie geformuleerde opgave. Start van deze tweede ronde Onderzoekslabs is in het voorjaar van 2010.