Naast een archief en museum is het afstudeerproject van Marko Matic bovenal een monument voor het levenswerk van Albert Kahn (1860-1940), die met zijn project Les Archives de la Planète de wereld in beeld wilde brengen om zo begrip en verdraagzaamheid tussen volkeren te creëren.
Aan de rand van Parijs, in Boulogne Billancourt, ligt een klein museum geheel gewijd aan het gedachtegoed van Albert Kahn. Hij was in het dagelijks leven bankier en zou al lang zijn vergeten als hij zijn vergaarde rijkdom niet had ingezet voor het unieke project Les Archives de la planète. Kahn wilde het alledaagse leven over de hele wereld in beeld vangen. Tussen 1912 en 1932 stuurde hij een tiental fotografen en filmers de wereld rond. De vergaarde beelden moest mensen inzicht geven in andere culturen, en zo verdraagzaamheid creëren. Het totale archief bestaat uit ongeveer 72.000 autogrammen, 4.000 stereografieën en ruim 200 uur aan filmmateriaal. Kahn ondernam ook zelf studiereizen en bracht allerlei planten mee terug die hij in zijn enorme tuin een plekje gaf. Hier in deze tuin nodigde hij invloedrijke personen uit om zijn verzameling te tonen. Velen werden er geportretteerd. De verborgen tuin die er nu nog exact zo bij ligt als tijdens de jaren dat Kahn er woonde, versterkt het utopische karakter van de plek.
Het archief is na Kahns overlijden in 1940, naar het Centre National de la Cinematographie gegaan. Omdat archief en tuin onlosmakelijk met elkaar en met Kahns geschiedenis verbonden zijn, wil ik het archief terug halen naar deze plek. Het ontworpen gebouw zal dienst doen als thuisbasis voor het archief. Hier wordt het beeldmateriaal beschermd, gedigitaliseerd, gedupliceerd en vanuit dit punt de wereld in gestuurd. Daarnaast maak ik ook ruimte voor kleine tentoonstellingen, studiemogelijkheden en een filmzaal.
Om de tuin niet aan te tasten wordt de thuisbasis gesitueerd op de plek van het huidige museum. Kahns tuin grenst hier bijna direct aan de straat. Het nieuwe gebouw moet een muur gaan vormen tussen de tuin en de stad en tevens als toegang dienen. Hiermee waren de uitgangspunten voor mijn ontwerp bepaald, het gebouw zou een archief, een muur en een poort moeten zijn.
Het gebouw bestaat uit 14 betonnen dragers die samen de ruggengraat van het ontwerp vormen. Ze houden het gebouw overeind, zorgen voor het transport van leidingen en werken als warmtebuffers. Klimaatbeheersing speelt een grote rol om het archief optimaal te beschermen. Om het hele gebouw is een klimaatgevel geplaatst van geëtste glazen lamellen die open en dicht kunnen. De poorten staan twee meter uit elkaar om zo licht binnen te krijgen en het archief een openbaar karakter te geven. Het beton is bewerkt met een speciale techniek zodat door schaduwval een afbeelding zichtbaar wordt. Door het geëtste glas zijn alleen de contouren ervan zichtbaar, als schaduwen van het verleden.
Een grote trapeziumvormige snede in de structuur vormt de entreepoort tot de tuin. Het valse perspectief benadrukt de overgang van realiteit naar utopie. Om in het gebouw te komen moet je altijd eerst door de poort en de tuin. Het gebouw telt vier lagen. De archieven zitten op de bovenste laag. Daaronder de studieruimten, het auditorium, de kantoren, de mediatheek, winkel, restaurant en expositieruimte. Tussen de betonnen dagers ontstaan vides die over alle verdiepingen gaan. Vanuit hier dringt het licht het gebouw binnen.
Tijdens de zoektocht die begonnen is bij een onderzoek naar de invloed van beeld op de samenleving en de architectuur, ben ik Albert Kahn tegengekomen. Ik ben meteen gefascineerd geraakt door zijn optimisme en zijn ideeën over beeld en hoe het beeld de wereld kan veranderen. Na mijn verschillende bezoeken aan de tuin en na me verder verdiept te hebben in zijn leven is het gebouw niet alleen een archief maar in zekere zin ook een monument voor Kahn geworden.
naam
Marko Matic
e-mail
opleiding / studierichting
Academie van Bouwkunst Arnhem / architectuur
mentoren
Marc Maurer, Wim Korvinus, Ralph Brodrück, Annemariken Hilberink
wanneer begonnen met afstuderen
september 2006
wanneer klaar
juni 2008
favoriete ontwerper
Zijn er meerdere
mooiste ontwerp ter wereld
Een half jaar geleden ben ik in het Mercedes Benz Museum in Stuttgart geweest, ik vind het een erg mooi gebouw. Verder zijn er meerdere gebouwen (te veel om op te noemen) die ik interessant vind.
wat doe je nu
Ik ben werkzaam als architect bij IAA Architecten in Enschede