We hadden het kunnen weten: internetverkiezingen, altijd lastig. Zo ook bij de ArchiNed verkiezing voor het Gebouw van de Jaren Nul. Aanvankelijk druppelden de stemmen gestaag binnen en tekende zich al snel een patroon af dat redelijk stabiel was. Maar in de laatste week sloeg de boel op hol. Fraude? Mmm, niet echt. Meer een zaak van overenthousiasme.
Zonder lange vergaderingen of ingewikkelde voorselecties koos de ArchiNed redactie een tiental projecten die samen representatief zijn voor de productie van de afgelopen tien jaar. Stuk voor stuk prachtontwerpen natuurlijk, maar we keken ook naar een spreiding in de tijd, elk jaar ongeveer een project, en naar verschillende houdingen en stijlen, naar jonge en gearriveerde architecten. Bij elkaar een rijtje waar de Nederlandse architectuur best trots op mag zijn. Eigenlijk had elk genomineerd project al bij voorbaat gewonnen.
We hadden het daarbij kunnen laten, maar het leek ons toch leuk om te kijken wat de ArchiNedlezers het allermooiste project zouden vinden. Het moest allemaal niet te zwaar worden aangezet, zo belangrijk is het nu ook weer niet, maar voor alle zekerheid zorgden we toch maar voor een redelijke beveiliging tegen dubbel stemmen. Misschien niet 100% foolproof, maar degelijk genoeg.
Op de achtergrond konden we de voortgang van de stemming in real time volgen. Zoals dat gaat bij stemmingen was al na de eerst 100 stemmen duidelijk welk richting het op zou gaan. Er tekende zich een kopgroep af van drie projecten: Casa da Musica, het Expo 2000 Paviljoen en toch wel verrassend het Kraanspoor. Gedurende de eerste weken bleven deze drie erg dicht bij elkaar, dan de ene weer aan kop, dan de andere, per project ongeveer 13% van de stemmen, met een onderling verschil van minder dan 1%.
Na deze kopgroep een groepje van drie volgers met een redelijke stabiele aanhang van ca 10% van de stemmen: Villa Welpeloo, het Mercedes-Benz Museum, het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid. Toen we na de kerstvakantie terugkwamen en zagen dat het stempatroon nauwelijks gewijzigd was, leek het alleen nog de vraag wie van de drie koplopers min of meer toevallig als de verschillen zo klein blijven bovenaan zou staan als we de stemming zouden sluiten.
Tot we vier dagen voor de sluiting van de stemmen opeens een merkwaardige sprong naar voren van een van de volgers opmerkten. Binnen een uur had Villa Welpeloo zich van volger naar een aanmerkelijke voorsprong gewerkt. Tot op dat moment was er circa 500 keer gestemd. 2012 Architecten scoorden er in een uur ongeveer 30 stemmen bij, en dat tikt aan als de verschillen zo klein zijn. Navraag bij het bureau leerde dat men de stemming in een mailtje aan kennissen had aangekondigd. Dat mag, we waren eerlijk gezegd verbaasd dat het tot op dat moment nog niet vaker gebeurd was. Een dag later liep het echter volkomen uit de hand toen het Instituut voor Beeld en Geluid naar voren sprintte, en dit keer niet met tientallen stemmen tegelijk, maar al snel met honderden. Ook Neutelings Riedijk hadden de stemming vermeld op hun website, maar op een uiterst bescheiden manier. Dat kon die enorme toeloop van stemmen echt niet verklaren. Pas dagen later werd duidelijk dat de stemming ook was gelinkt op de website van het Instituut voor Beeld en Geluid zelf, en vanaf die plek door was gefacebookt, getwitterd en geblogd. En toen was er geen houden meer aan: een stortvloed aan stemmen (bijna 2000 uiteindelijk) voor het Instituut voor Beeld en Geluid.
Tja, wat nu? Het was niet verboden om de stemming aan vrienden en bekenden te laten weten. Maar we hadden niet verwacht dat ook medewerkers en bezoekers van een van de projecten zelf zo trots waren op de nominatie dat ze enthousiast mee gingen stemmen. De enthousiasmeprijs gaat dus zonder meer naar het Instituut voor Beeld en Geluid. En Neutelings Riedijk mag trots zijn op zoveel tevreden bezoekers en gebruikers van hun gebouw. Villa Welpeloo is formeel tweede. 2012 Architecten mag zich verheugen in een trouwe schare vrienden, en trots zijn dat het zich ook zonder die aanhang met een bescheiden gebouw tussen twee grote publieksgebouwen in de groep volgers heeft genesteld.
Als we de stemming vier dagen eerder hadden stopgezet, dan hadden we drie toppers gehad: OMA, MVRDV en met het Kraanspoor van OTH als onverwachte derde koploper. Je zou kunnen zeggen dat dat de uitslag is die ArchiNed lezers zelf bij elkaar hebben gestemd.
Zijn we nog een prachtproject vergeten? Op de optie om ander projecten voor te dragen werd nauwelijks gereageerd, zo slecht was dat overzicht kennelijk niet. Opmerkelijk was daarbij hooguit dat de Villa van Powerhouse meerdere malen werd genoemd.
En de winnaar is? Geen winnaar? Iedereen winnaar? We weten het zelf eigenlijk ook niet, en eerlijk gezegd ging het niet zo zeer om de winnaar, maar meer om aandacht voor het feit dat er de laatste tien jaar, in tegenstelling tot de sombere commentaren die we vaak genoeg hoorden, wel degelijk mooie gebouwen zijn gemaakt, ook door een generatie after SuperDutch. Dat daar tenminste een gebouw bij zit waar de gebruikers zo (over)enthousiast en trots op zijn dat er een ware internetcampagne voor wordt gevoerd, dat is in elk geval voor ons een onverwachte kers op de taart.