Feature

Groeten vanuit De 1800 Roeden

Bekend bij een kleine incrowd, want diep in Amsterdam-West gelegen, tussen de weilanden en vrijwel tegen Halfweg aan, ligt voormalig defensieterrein, thans cultureel bedrijventerrein, De 1800 Roeden. Het is bijna onmogelijk om niet verrukt te raken van deze unieke plek: alsof je zo regelrecht een sprookje binnenwandelt

Een roede is een oude lengtemaat. De Amsterdamse roede bedroeg 13 voet, omgerekend 3,767 meter, maar raakte in onbruik toen in 1816 het metrieke stelsel in Nederland werd ingevoerd. De Amsterdamse Haarlemmerpoort fungeerde sinds halverwege de 17de eeuw als baken om afstanden buiten de stad te duiden. Sinds 1632 liep vanaf deze poort de trekvaart naar Haarlem. Het trekpad erlangs werd in 1767 van bestrating voorzien, de tegenwoordige Haarlemmerweg. Gebouwen of complexen die aan deze weg lagen werden genoemd naar de afstand die zij buiten de stad lagen. Het terrein De 1800 Roeden ligt dan ook exact 1800 roeden (of 6,6 kilometer) verwijderd van de Haarlemmerpoort. Ook de molen aan de Haarlemmerweg De 1200 Roe komt zo aan haar naam.

De 1800 Roeden is een voormalige munitieopslagplaats van Defensie (met als doel: ‘Oplegging van munitie en explosieven voor de Sector Sloten’) en maakt deel uit van de Stelling van Amsterdam. Deze 135 kilometer lange verdedigingslinie ligt op ongeveer 15 tot 20 kilometer afstand om Amsterdam heen en werd grotendeels in de periode tussen 1881 en 1914 gebouwd. Het terrein van De 1800 Roeden werd na de Tweede Wereldoorlog als opslagplaats voor de Artillerie Inrichtingen gebruikt. In 1984 verloor De 1800 Roe, zoals het terrein oorspronkelijk heette, haar militaire functie en sindsdien is het aan een culturele opmars begonnen.

Pioniers Jan van Muiden en Henk-Willem Spruit, de huidige eigenaars, zagen al snel de mogelijkheden van het terrein en kochten het in 1996 gezamenlijk op om er een culturele bestemming aan te geven. Tot dan toe fungeerde het voornamelijk als opslag voor bedrijven. Het duurde wel even voor de gemeente Amsterdam van de bijzondere kwaliteiten van het complex kon worden overtuigt. Kunstenaars wisten het gebied wel te vinden en op waarde te schatten. In 1998 werd De 1800 Roeden, als onderdeel van de Unesco Werelderfgoedlijst, officieel een Rijksmonument. Omstreeks 2004 viel het terrein onder het Broedplaatsbeleid van Amsterdam, met bijkomende subsidiemogelijkheden.

Het bijzondere is dat De 1800 Roeden jarenlang verboden terrein was, alleen Defensie had er toegang toe. De natuur kon dan ook al die tijd ongestoord haar gang gaan en dat heeft met name geleid tot een bijzondere verzameling flora. Er worden zo nu en dan zelfs rondleidingen verzorgd om al die (eetbare!) planten, bloemen, kruiden en bomensoorten te duiden.

De zes gebouwen op De 1800 Roeden, genoemd Hal A, B, C, D en Loods E en F zijn allen gerenoveerd en veelal herbestemd als atelierruimte en worden, al naar gelang de grootte van de ruimte, gebruikt door kunstenaars, meubelmakers, lampenontwerpers, evenementenbureautjes, fotografen, architectenbureaus, et cetera. Onlangs nog is galerie artKITCHEN vanuit de binnenstad naar het terrein verhuisd. Speciale vermelding verdient Het Rijk van de Keizer, dat zich, geheel terecht, naar eigen zeggen niet in één woord laat omschrijven. Je kunt er geweldig lunchen en dineren, zelf koken, een fantastisch (trouw)feest geven, noem maar op. De entourage en locatie, in de twee voormalige Kruithuizen, leent zich voor bijzondere evenementen, en de organisatie is heel goed in staat om een sprookjesachtige setting te creëren, zonder dat het ‘te’ wordt. Elke laatste zondag van de maand organiseren ze vanaf 17.00 uur een ‘aanschuifdiner’. De ingrediënten komen uit eigen moestuin. In het naastgelegen amfitheater kunnen desgewenst theatervoorstellingen worden gegeven, het kolossale kampvuur dat er naast kan worden aangestoken is een beleving op zich.

Creatief ondernemerschap viert kortom hoogtij op De 1800 Roeden, tegelijkertijd hebben de (loslopende) kippen, honden, en tot voor kort een pony, hier letterlijk alle ruimte. De scherpe kantjes van het pionieren zijn wel wat aan het verdwijnen. Het beheer is beter georganiseerd, het terrein is flink opgeknapt en heeft een betere routing gekregen, maar dat zijn niet noodzakelijkerwijs slechte ontwikkelingen. Integendeel, het maakt van De 1800 Roeden, ondanks de relatieve onbekendheid, een serieuze locatie voor bedrijfjes. En hoewel iedere huurder bepaalde taken krijgt om het terrein bijvoorbeeld te onderhouden valt vooral de ongedwongenheid van het terrein op, de ruimte, de ongebreidelde natuur. Weliswaar pal aan de drukke Haarlemmerweg gelegen, en onder de rook van Amsterdam, ligt de route naar De 1800 Roeden dwars door de landerijen die Amsterdam omsluiten. Je waant je even in ‘de provincie’, ergens ver buiten de stad, zonder dat je daarvoor uren in de trein hoeft te zitten.

Stadsdeel Nieuw-West, zoals het sinds kort heet, is sowieso de moeite van het omrijden waard. Met een bootje de Sloterplas op, helemaal nu het sluisje in voormalig Geuzenveld-Slotermeer vaker opengesteld is waardoor de binnenstad binnen handbereik ligt. Of een architectuurroute maken langs de woontorens van Wiel Arets, de drive-inwoningen van Kempe Thill, de ronde woontoren van DKV aan de Sloterplas, WoZoCo en Parkrand van MVRDV, het dierenasiel van Arons & Gelauff, met als eindpunt De 1800 Roeden. Het zijn maar enkele van de architecturale hoogstandjes in Nieuw-West.