Feature

Zes knopen ontwerpend onderzocht

Onlangs zijn de bureaus bekend gemaakt die zijn geselecteerd voor een volgende ronde in het ontwerpend onderzoek naar de ontwikkelingspotenties van zes verschillende knopen in de Drechtsteden. De kwaliteit van de inzendingen laat zien dat er nog voldoende ontwerppotentie aanwezig is op de Nederlandse bureaus en dat een goed voorbereide en begeleide open oproep die potenties ook naar voren kan halen.

Het ontwerpend onderzoek traject is geïnitieerd door Stichting DE STAD en wordt ondersteund door het Stimuleringsfonds voor Architectuur. De Drechtsteden bevinden zich temidden van een wirwar van infrastructurele lijnen, stromen en kunstwerken. Als er één regio is die op basis van de fysieke aanwezigheid van verbindingen de naam netwerkstad verdient is het deze. Op kruispunten van verschillende vervoersstromen ontstaan in de overtuiging van de uitschrijvers kansen om nieuwe stedelijke kwaliteit te creëren, omdat deze knopen uitstekend bereikbaar zijn, maar de aanwezige ruimte nauwelijks wordt benut.
Acht van dergelijke knopen werden geselecteerd voor een open oproep voor ontwerpvoorstellen. Daarbij werd aan de inzenders gevraagd zelf de kern van de opgave te formuleren, en de ruimtelijke consequenties daarvan te schetsen.
Uit 64 inzendingen koos een jury zes plannen voor zes verschillende knopen voor verdere uitwerking.

Tijland (Joep van der Veen Architectuur en Tom Bokkers, MASS).
Een visie op het Oostpoortgebied. Klimaatverandering en kansen voor de binnenvaart worden verwerkt in een programma waarin duurzame watergebonden bedrijvigheid, recreatie en wonen worden gecombineerd binnen een gebied, waar ruimte is voor het opvangen van extreme waterstanden. De gefaseerd te ontwikkelen Ecohaven werkt met een gesloten grondbalans, waarbij de grond uit te ontgraven havens en kreken gebruikt wordt om de overige gronden op te hogen. Door het hanteren van spelregels voor bebouwing wordt de gewenste mix van functies, het duurzaam gebruik van daken, de kwaliteit van de plinten en de parkeerruimte veiliggesteld.

Biesbosch Centraal Station (Venhoeven CS Architecture en DS Landschapsarchitecten).
Een uitwerking van het knooppunt Groene Zoom als een stedelijke transferplek en voorportaal van de Biesbosch. Door de aanwezige groene zones verder te ontwikkelen als krekenlandschap met recreatieve- en welzijnsvoorzieningen en dit te ontsluiten vanuit het stedelijke knooppunt, waarin een stadion, een station, woningen en voorzieningen als een bioscoop, hotel en wellness zijn opgenomen, ontstaat een krachtige confrontatie tussen een compact stedelijk element en de uitlopers van een natuurgebied met internationale allure: de Bieschbosch.

Landschapsknopen, niet bouwen maar groeien (Okra Landschaparchitecten en MAXWAN Architects & Urbanists).
In dit concept wordt de stelling betrokken dat de potentie van de knopen niet ligt in de stedelijke dynamiek, maar in het maken van landschapsknopen, waar passanten en inwoners de interactie tussen de Drechtsteden en hun landschappelijke en recreatieve rijkdom ervaren. De opgave is het landschap zichtbaar en beleefbaar te maken op alle regionale knopen, waar het internationale wegennet wordt verlaten. Voor de case Langeweg is onderzocht hoe de essentie van het landschap doorgetrokken kan worden tot aan het asfalt van de wegen, zodat de knoop “baadt” in het landschap. Het bestaande landschap met kleinschalige teelt en kassen krijgt een nieuwe dimensie door het maken van een gebied waar “slow food”, health, recreatie en sport gemengd worden. De oude riviermeanders worden weer geactiveerd. Op de knoop krijgt het landschap letterlijk een hoogtepunt in de vorm van een kegel: een verticaal teeltlandschap.

Patchwork (Ruimtelab2 Architecten, Jacques Vink en Arjan de Nooijer).
Een opvatting van de noordflank van de Drechtsteden. een zone tussen de A15/Betuwelijn en de rivier, met verschillende kernen, woonwijken en bedrijfsterreinen, die op te vatten zijn als fragmenten met ieder een eigen programma en structuur. Het voegwerk tussen de fragmenten mist echter de nodige kwaliteit. Door een viertal ingrepen wordt, op de knoop Baanhoek, de inrichting van deze tussengebieden sterk verbeterd. De Dijkweg wordt beter ingericht (parkeeroplossingen) en er komt een Ferry-stop. Een waterpark (onder de hoogspanningsleidingen) zorgt voor een ecologische oost-westverbinding. Een groene “Matenalaan” verbindt de Alblasserwaard met de rivier en de spoordijk wordt ingericht als recreatieve fietsroute en ecoduct tussen de Alblasserwaard en de Bieschbosch.

Full Circle (Nezu Aymo Architects, Skafte Aymo-Boot en Yukiko Nezu).
In tegenstelling tot de plannen van de gemeente en de provincie, die een recreatief bos projecteren tussen de Kop van het Land en de stedelijke bebouwing, gaat het planconcept Full Circle uit van behoud van het agrarisch gebruik, met de inrichting van een cirkelvormige zone met een educatieve, recreatieve en natuurlijke invulling. In deze ring wordt de geschiedenis van het landschap gepresenteerd, in de vorm van een landschapsmuseum, maar ook door observatoria en informatieve routes/vaartochtjes. In plaats van het wegdrukken van het agrarisch gebruik, om plaats te maken voor natuur en recreatie, wordt de landbouw gerespecteerd als één van de beeldbepalende vormen van ruimtegebruik.

Dijk van een Kop (Dingeman Deijs Architect en Delva Landscape Architects).
Gaat uit van herstel van het oorspronkelijke getijdenlandschap. De daarmee gepaard gaande dijkverzwaringen bieden mogelijkheden om van de Kop van het Land een vertrek- en ontmoetingspunt voor wandelaars, vissers, fietsers en kanovaarders te maken. Door het nieuwe dijklichaam ondermeer te gebruiken als informatie- en observatiepost ontstaat een nieuw attractiepunt, zonder dat het landschap aangetast wordt door nieuwe bebouwing. De bestaande bunkers of kazematten kunnen worden getransformeerd tot observatieposten voor vogelaars of andere nuttige vormen van recreatief gebruik.