Om een glimp op te vangen moet je een blik werpen. In de tentoonstelling ‘Glimpses 2040: New York/Amsterdam die momenteel tegelijkertijd te zien is in ARCAM in Amsterdam en het Center for Architecture van het AIA in New York, wordt die glimp gedefinieerd als een blik op de toekomst.
Volgens de organisatoren van de tentoonstelling krijgen beide steden in toenemende mate te maken met steeds grotere problemen: woningnood, gebrek aan publieke groene ruimte, verjaarde infrastructuur, vervuilde lucht en problematische voedselproductie. De noodzaak die nodig is om deze conflicten op langere termijn aan te pakken wordt in de tentoonstelling samengevat in vijf eenvoudige maar krachtige themas: DWELLING, BREATHING, MOVING, MAKING en EATING (wonen, ademhalen, bewegen, maken en eten). Vijf jonge architectuur- en landschapsontwerpbureaus uit Amsterdam en vijf uit New York City zijn gevraagd om na te denken over oplossingen voor deze stedelijke problemen. Elk van hen heeft een van de themas onderzocht in relatie tot hun stad en hun 'oplossing' vertaald in een visie een glimp van hoe de toekomst van twee wereldhoofdsteden eruit kan gaan zien.
Bij de ingang van de tentoonstelling hangen kaarten van New York en Amsterdam waarop de locatie van de voorstellen staan gemarkeerd. De visionaire benadering van wordt in evenwicht gehouden door een nuchtere presentatie: om de toekomstgerichte gedachten zo goed mogelijk te kunnen vergelijken, wordt elk thema verkend door twee naast elkaar geplaatste oversized prints (sommige digitaal, andere uit de hand getekend), de een heeft betrekking op New York, de ander op Amsterdam. In een korte tekst wordt het concept ook in woorden uitgelegd, vaak met behulp van tabellen, kaarten, en in een enkel geval met meer tekst. Elke glimp, ingelijst en gepresenteerd als een overgedimensioneerd kunstwerk, is anders dan de andere, wat de geruststellende indruk wekt dat de deelnemers in creatief opzicht vrij zijn gelaten. Maar omdat de tentoonstelling zo sterk visueel georiënteerd is, zijn de ideeën achter elke visie vaak niet gemakkelijk uit het beeld af te leiden, met het risico dat ze eenvoudig kunnen worden verward met de utopische beelden van avant-gardistische groepen uit het verleden.
In dat opzicht is Interboro er het best in geslaagd de blik die het heeft geworpen op DWELLING in Newark (dat eigenlijk in New Jersey ligt) over te brengen, door gebruik te maken van een kleurrijke mengeling van woorden en schetsen van vertrouwde stadstaferelen (bruggen, straathoeken) en het leven dat zich daar afspeelt. Met citaten van de bekende namen als Saskia Sassen en Jane Jacobs wordt hun toekomstbeeld verankerd in de werkelijke wereld. Ook Space&Matter combineert in zijn voorstel voor Amsterdam woorden en stadsbeelden en toont een glimp van 2040 die voorziet in een toenemende behoefte van het individu om zich met gelijkgestemden verbonden te voelen.
Zowel New York als Amsterdam zijn verbonden met water. Beide steden zijn ontstaan rond de zeehandel en sindsdien uitgegroeid tot culturele hoofdsteden van de wereld. In hun visie op het thema BREATHING hebben W Architecture (voor New York) en Delva en Dingeman Deijs (voor Amsterdam) uitgebreid en op verrassend soortgelijke wijze gebruik gemaakt van de waterkanten in hun stad. In beide gevallen worden in het omringende water kunstmatige eilanden aangelegd van uitgebaggerde aarde, die als recreatiegebied toegankelijk zijn voor de bewoners en als wijkplaats voor dieren en planten. De gebieden dragen bovendien bij aan de zuivering van de vervuilde lucht in de stad. De glimp van Amsterdam gaat daarbij nog een stap verder: voorgesteld wordt de verschillende waterdieptes in het IJ te gebruiken als energiebron om gebouwen te verwarmen en te koelen. Zulke ideeën zijn weliswaar gemakkelijk te visualiseren, maar mogelijk veel moeilijker te realiseren.
Als je de tentoonstelling zorgvuldig bestudeert, beginnen zich naast de vijf gekozen themas verborgen betekenislagen af te tekenen waarin dwarsdoorsneden tussen de themas ontstaan die aanvankelijk niet opvielen. Collectiviteit, communicatie en samenwerking lijken de drie onderliggende concepten te zijn waaraan de mensen volgens de ontwerpers zullen vasthouden in het vormgeven van de toekomst van New York en Amsterdam. Stadslandbouw, integratie van diverse vervoerssystemen, schone productie en multiculturalisme al die ideeën die worden geacht te leiden naar een duurzamer milieu, zijn in de tentoonstelling te vinden. En hoewel we veel van de ideeën en concepten die via de themas van de tentoonstelling worden verkend al eens hebben gezien, zijn ze maar zelden allemaal tegelijk toegepast op zulke vooraanstaande steden, samengebracht en tentoongesteld.
De toekomst is onmogelijk te voorspellen, zeker als het om de stad gaat, waar de stedenbouwkundige en sociale ontwikkelingen gestuurd worden door oneindig veel factoren. Maar het vooruitstrevende karakter van de tentoonstelling zal hartelijk worden verwelkomd door diegenen die eens iets anders willen zien dan de archetypische architectuurtentoonstelling die het werk van slechts één architect in het zonnetje zet; anderen zullen de nuchterheid van de getoonde informatie misschien teleurstellend vinden, vooral in het licht van wat de titel belooft. Glimpses 2040 is een tentoonstelling van ideeën die bedoeld is om te provoceren en uitsluitend om verder denken te stimuleren. Het is geen tentoonstelling die een algemeen plan van aanpak biedt voor de genoemde problemen. Maar waarom zou het ook? Deze prachtige en meer dan levensgrote glimpen van 2040, elk een kunstwerk op zich, zijn reden genoeg om een blik in de toekomst te werpen.