Het ontwerp voor een volledig openbare leefruimte kent tegelijkertijd een zekere beslotenheid. De oude herenhuizen van Havana die veelal openbaar toegankelijke verkeersruimten hebben en die verschillende kwaliteiten en gradaties van beslotenheid kennen, vormen de inspiratiebron voor het afstudeerproject van Thomas Boerendonk.
Na de Cubaanse revolutie van 1959 verliet het grootste deel van de gegoede burgerij Havana om naar de Verenigde Staten te vluchten. De staat stelde hun lege huizen ter beschikking van de arbeiders. Familie van het platteland kwam erbij en iedereen woonde bij elkaar in de talrijke kamers van deze grote huizen. Doordat elke familie een kamer bewoonde, werden de ruimtes daartussen collectief, en aangezien deze collectieve ruimtes aansluiting hebben op de straat en vaak gemakkelijk toegankelijk zijn, kregen ze een publiek karakter.
In tegenstelling tot de ruimte binnenin de herenhuizen is de ruimte rondom vaak volledig afgesloten. Een uitzondering is een stadsblok in de wijk Vedado waar een reeks herenhuizen in een voormalige steengroeve is gebouwd. Op vergelijkbare wijze doet zich hier het effect voor van het opnieuw in gebruik nemen van ruimte maar dan op een hoger schaalniveau. De wanden van de steengroeve zorgen voor een vergelijkbare collectieve uitstraling in de ruimtes tussen de huizen, maar dan met een sterkere surrealistische kwaliteit.
Fotos bieden de mogelijkheid om de kwaliteit van deze ruimtes te begrijpen en te tonen. Er zijn verschillende fotografische technieken gebruikt om allerlei ruimtelijk themas te laten zien. Deze fotos bieden de basis voor een reeks tekeningen waarin de kwaliteiten van de ruimtes verder zijn uitgewerkt.
Vanwege het dubbele karakter van de openbare ruimtes in en tussen de herenhuizen, heeft ook de ontwerpvraag een zekere tegenstrijdigheid. Dit leidde tot het concept van Public Villa: een leefruimte die volledig open is voor publiek, maar toch een zekere mate van beslotenheid kent. Dit concept is toegepast in het ontwerp voor een kostschool.
Tweeëntwintig identieke draadkubussen zijn op verschillende wijzen met elkaar verbonden en vormen zo een flexibel koord. De kubussen huisvesten onderdelen van het programma. Door de koorden op allerlei extreme manieren met elkaar te combineren, ontstaat een model met talloze mogelijkheden binnen duidelijke grenzen. Dit leidt tot een complexe ruimtelijke structuur.
De locatie voor de kostschool is een open terrein waar verschillende grids bij elkaar komen. Hier liggen diverse overheidsgebouwen, culturele instellingen en sportcomplexen bij elkaar en daar wordt de kostschool als extra vrijstaand gebouw aan toegevoegd. Het programma bestaat uit drie delen: de publieke functies liggen ondergronds, de hoofdentree op maaiveld geeft toegang tot de school, en de verdieping bevat de leefruimtes voor de kinderen.
De hoofdstructuur bestaat uit betonnen platen en is gebaseerd op kruisende modules zodat geen van de ruimtes volledig gesloten is. Om ervoor te zorgen dat het gebouw op de juiste wijze kan functioneren, zijn verschillende platen ontworpen in hout. Deze hebben een flexibel karakter zodat ruimtes tijdelijk kunnen worden afgesloten.
Ruimtelijke differentiatie wordt gegenereerd door verschillen in afmetingen, lichtinval, verbindingen met andere ruimtes en het type openingen. Naast een speelse omgeving waar kinderen kunnen dwalen en rondjes kunnen rennen, bieden de verschillen in maatvoering ook beslotenheid. Ruimtes waar alleen de kinderen toegang toe hebben, kunnen in bezit genomen worden door hier een eigen wereld te creëren. Het concept van de Public Villa kan publieke waarde geven aan private plekken, zonder het privédomein van de kinderen te verstoren.
naam
Thomas Boerendonk
e-mail
opleiding / studierichting
TU Delft / architectuur
mentoren
Marc Schoonderbeek, Oscar Rommens, Suzanne Groenewold
wanneer begonnen met afstuderen
september 2008
wanneer klaar
april 2010
favoriete ontwerper
Blanca, Nadine, Jason, Emiel en Marcus
favoriete project
Vasconcelos Library van Alberto Kalach
wat doe je nu
deeltijd architect bij import.export architecture in Antwerpen en deeltijd begeleider van autistische kinderen.