Recensie

De Kracht van Heden, tegengif voor radicale tijden

Komt dat zien! Komt dat zien! De Kracht van Heden, een expositie in museum De Paviljoens in Almere, is een statement vóór het vruchtbare Nederlandse culturele klimaat en een protest tégen de voorgenomen bezuinigingen. De tentoonstelling toont een prachtig overzicht van werk van de meest uiteenlopende kunstenaars, ontwerpers en architecten.

Het betreft werk van kunstenaars die bijdragen ontvingen in de eerste en de laatste periode van het Fonds BKVB (1988-1992 en 2007-2011). De startstipendia, werk- en reisbeurzen, projectsubsidies of presentatiesubsidies die het Fonds BKVB uitreikt aan beeldend kunstenaars, vormgevers, architecten en bemiddelaars hebben tot doel de hedendaagse beeldende kunst, vormgeving en bouwkunst in Nederland te bevorderen. Of eigenlijk moet ik schrijven ‘uitreikte’, want vanaf 2013 kunnen er alleen nog maar projectsubsidies voor afgebakende projecten aangevraagd worden. De startstipendia en werkbeurzen stelden de aanvragers in de gelegenheid om tot verdieping in hun werk te komen, te experimenteren en relevant onderzoek te doen zonder dat er direct tot een (commercieel) resultaat gekomen moest worden. Juist bij creatieve processen blijkt de reis naar het eventuele doel vaak een heel belangrijke bron van inspiratie voor latere werken.

In 2012 is het Fonds BKVB overgegaan in het Mondriaan Fonds, waarbij de regelingen voor vormgeving en bouwkunst, in aangepaste en afgeslankte vorm, overgedragen zijn aan het Stimuleringsfonds voor Architectuur. Vanaf 2013 zal als gevolg van de bezuinigingen een nieuw beleid worden gevoerd dat ingrijpende gevolgen zal hebben voor de zorgvuldig vormgegeven culturele infrastructuur van Nederland, de resultante van een progressief cultuurbeleid dat sinds de jaren vijftig wordt gevoerd.

De tentoonstelling in De Paviljoens toont de veelzijdigheid aan culturele takken in Nederland, een veelzijdigheid waartussen kruisbestuiving mogelijk wordt vanwege het vruchtbare culturele klimaat. Zo wordt er bijvoorbeeld werk getoond van de fotografen Inez van Lamsweerde en Vinoodh Matadin, modeontwerpers Viktor Horsting en Rolf Snoeren en grafisch ontwerpers Armand Mevis en Linda van Deursen. Het is geen toeval dat in clips van Lady Gaga, geregisseerd door Van Lamsweerde en Matadin, jurken te zien zijn van Viktor & Rolf wiens huisstijl weer ontworpen is door Mevis & Van Deursen.

Het is niet per se zo dat de kunstenaars, architecten en ontwerpers waarvan het werk op de expositie getoond wordt, het zonder het Fonds niet gered zouden hebben. Maar het is wel die infrastructuur, die inmiddels zo diep geworteld is, die er voor zorgt dat Nederlandse, internationaal succesvolle kunstenaars in Nederland blijven. Ook al zijn ateliers in Amsterdam onbetaalbaar en moet je voor de beste galeries in Londen zijn. Het wegvallen van de financiële voeding zal de infrastructuur de komende twintig jaar doen uithollen met een uittocht van creatieven tot gevolg.

Tijd voor protest vond Macha Roesink, directeur van De Paviljoens en zij koos er voor om de expositie De Kracht van het Heden opnieuw te tonen. Deze presentatie van de resultaten van de eerste vijf jaren van het fonds was in 1993 te zien op het KNSM-eiland. In Almere is die nu aangevuld met werk van kunstenaars uit de laatste vijf jaren. Een stijlvol, inspirerend protest waarvoor ik ter illustratie een werk citeer van fotojournalist en schrijver Hans Aarsman dat direct bij binnenkomst de tentoonstelling opent:

“De wereld van steeds andere kanten bevragen (…). Je losmaken van die ene blik op de werkelijkheid, meerdere nuances tegelijk zien. Tegengif voor radicale tijden.”