Nieuws

Archiprix 2012 prijs: Vibrant Land

Jorrit Noordhuizen en Inge Kersten ontwierpen een robuust kustlandschap voor North Carolina, met gevoel voor de lokale karakteristieken en de beleving van de gebruikers. Met begrip voor de processen die in het gebied spelen, zowel natuurlijke als menselijke.

De ‘barrierislands’ van North Carolina vormen het plangebied. Het is een gefragmenteerde kust van lage, smalle eilanden. Deze smalle eilanden worden gevormd door de aan- en afvoer van sediment uit zowel de zee als uit de rivieren. De aanvoer is echter kleiner dan de sedimentvraag van de eilanden. Als gevolg daarvan verplaatsen de eilanden zich geleidelijk landwaarts. In een natuurlijke situatie is dit geen probleem, maar bij de sterk verstedelijkte eilanden zorgt dit voor frictie tussen de natuur en de mens. Extreme erosie is hiervan het gevolg. De verstedelijking tot aan de waterlijn, gecombineerd met de onvoorspelbare dynamiek van de oceaan zorgt voor een landschap van afbraak en (kapitaal) verlies. Dit vraagt om slimme oplossingen. Zeker met het oog op een van de grootste ontwerpopgaven van de komende decennia; de gevolgen van zeespiegelstijging en extreme weersomstandigheden door klimaatverandering.

Kustgebieden zijn wereldwijd aantrekkelijke landschappen voor menselijke nederzettingen. De continue natuurlijke dynamiek van deze landschappen, waar de zee het land raakt, zorgt voor een unieke en levendige omgeving. Alleen al in de Verenigde Staten woont vijftig procent van de bevolking aan de kust. Vergeleken met het jaar 1995 zal de bevolkingsdichtheid van de kustgebieden in 2025 naar verwachting met 35% gestegen zijn (Goudarzi, 2006). Dreigende overpopulatie van dynamische kustlandschappen vraagt om een heroverweging van de gestandaardiseerde, statische occupatieprincipes.

Het ontwerp is gericht op het versterken van de drie lokale landschapstypes; de duin/strand zone, het bos en de binnenzeezijde met kweldermoerassen.Het versterken van deze landschappen zorgt ervoor dat ze alle drie belangrijk en aantrekkelijk worden. Het duinlandschap is door de hoge dynamiek en veranderende morfologie van grote invloed op de overige landschapstypen. Hier ligt de aanleiding om beoogde transformaties in het stedelijke landschap te beginnen. Het fundament van de aanpak ligt in het ontwerp van een element dat de dynamiek van het duinlandschap stimuleert en zo een geleidelijke stedelijke herstructurering vanaf lokale schaal in gang zet. Het ontworpen element is een houten structuur die voortbouwt op het bekende principe van zand-vanghekjes in de duinen. Het speciale ontwerp reageert echter zowel op de unieke natuurlijke omstandigheden als op de manier waarop het landschap wordt beleefd. Het maakt effectievere duingroei mogelijk en geeft een impuls aan de (recreatieve)beleving van de omgeving. Het geeft opnieuw vorm aan de dynamische morfologie van het landschap zodat de duinen indirect het stedelijk weefsel herstructureren. De houten structuur vormt een nieuwe laag in het landschap en maakt onderdeel uit van zowel natuurlijke als menselijke cycli. De bewoners van het gebied krijgen hiermee een stuk gereedschap in handen om het door erosie en zeespiegelstijging bedreigde landschap weer robuust te maken en voor te bereiden op de toekomst. Mens en landschap trekken samen op.

De houten structuur waar ze mee werken laat hen het landschap beter begrijpen, ze kunnen het koesteren en verduurzamen. Als nieuw element versterkt het daarnaast de uniciteit van het landschap. De ingreep is zowel gericht op het transformeren van de openbare ruimte als de grotere landschapsstructuren. Bovenal brengt het de mens in een direct contact met de dynamische omgeving.

De bossen op de eilanden die nu gezien worden als verspilling van ruimte, krijgen betekenis als productiemotor voor de houten structuur die de leefomgeving van de mens veiliger, sterker en veerkrachtiger maakt. De kweldermoerassen ontwikkelen zich ondertussen door slim verbonden steigers verder tot een robuust en waardevol natuur- en recreatiegebied. Het stimuleren van de ruimtelijke kenmerken van dit landschap (duinen, bos, moeras) zorgt voor meer lokale landschappelijke diversiteit en draagt bij aan een gevarieerd en levendig stedelijk landschap: ‘vibrant land’.

Eenvoud en haalbaarheid van de ingreep zijn van essentieel belang om het gewenste grote effect te bereiken. Bovendien moet aansluiting gevonden worden bij de Amerikaanse cultuur met een individualistisch karakter waarin het privé bezit bijna heilig is. Het belang en de kracht van het ontwerp zit in het samenbrengen van de menselijke en natuurlijke processen. Het dynamische karakter van de eilanden, waartegen nu nog wordt ‘gevochten’, wordt aangewend om het gebruik van dit landschap voor de toekomst te kunnen verzekeren. Het stimuleren van lokale landschappelijke types maakt de eilanden weer aantrekkelijk. De duin/strand-zone behoudt haar grote aantrekkingskracht. Daar begint de landschappelijke transformatie om vervolgens van daar uit het statische karakter van het stedelijk weefsel om te buigen naar een flexibeler netwerk dat reageert op de natuurlijke dynamiek. Dit gebeurt in een stap-voor-stap proces. De morfologie van de duinen verandert door geleidelijke groei en transformeert daarmee indirect het stedelijke landschap. De ontworpen houten structuur is de motor achter dit proces. Daarnaast heeft ze ook een culturele betekenis als multifunctioneel element in de openbare ruimte. De structuur slaat de brug tussen menselijke en landschappelijke behoeften en belangen. Zo worden zowel menselijke als natuurlijke cycli ondersteund en gestimuleerd. Hun interactie zorgt voor een levendig stadslandschap op een unieke plek. De landschappelijke groei,ingezet vanaf de oceaan-zijde, strekt zich uit over het hele eiland en zorgt voor een robuust, gebalanceerd en aantrekkelijk ‘eilandschap’.

naam
Jorrit Noordhuizen, Inge Kersten
Atelier SCOPE

opleiding / studierichting
Wageningen Universiteit / landschaparchitectuur

mentoren
Rudi van Etteger, Paul Roncken

wanneer begonnen met afstuderen
februari 2010

wanneer klaar
januari 2011

wat doe je nu
Jorrit Noordhuizen: landschapsarchitect/partner bij Atelier SCOPE & landschapsarchitect bij IAA Stedenbouw en Landschap
Inge Kersten: landschapsarchitect/partner bij Atelier SCOPE