Er broeit iets in Londen. Ondanks de hevige financiële tegenwind wordt er meer gebouwd dan aan het begin van de crisis in 2008. Bezoekers van Londen kunnen voor de nieuwste architectuur deze zomer naar het Olympische dorp met bouwwerken van Zaha Hadid Architects en Anish Kapoor, naar het onlangs opgeleverde gebouw The Shard van Renzo Piano, wat nu het hoogste gebouw van Europa is, of naar het Southbank Centre dat een transformatie heeft ondergaan. Maar naast deze grootschalige attracties biedt de stad kleinschalige projecten van een nieuwe generatie architecten die de moeite waard zijn om te bekijken. Wat vertellen deze projecten ons en wat drijft de architecten?
Peckham, zuid Londen, is de locatie voor het project Frank's Café van Practice Architecture (Palorma Gormley en Lettice Drake). Het café is gevestigd op het dak van een voormalige parkeergarage waar nu exposities worden gehouden. De ruimte wordt gevormd door een rood dak van vrachtwagenzeil dat ondersteund wordt door een constructie van steigerhout. Het tijdelijke bouwwerk is simpel en doeltreffend: de constructie wordt staande gehouden door spanbanden rondom de verdiepingsvloer met elkaar te verbinden. De eenvoudige constructie is dit jaar voor de vierde keer opgebouwd en met succes: het is ontdekt door hip Londen, mede door de sponsoring van Campari. Interessant detail is dat de ontwerpers aandeelhouders zijn in het café, wat hun in de zomermaanden voorziet van inkomsten.
In 2011 heeft Practice Architecture een verdieping lager een tweede bouwwerk gemaakt van strobalen dat dienst doet als auditorium. Het materiaal is goed gekozen omdat het zorgt voor een passende akoestiek. Het materiaalgebruik en de heldere formele inpassing van het bouwwerk tussen de verdiepingsvloeren zorgen voor een intieme ruimte in de verder kale betonnen garage. Dit bouwwerk illustreert het streven van de architecten om zelf te bouwen en te experimenteren met verschillende materialen.
Het succes van het initiatief toont echter ook de tekortkoming, Frank's Café heeft weinig binding met de wijk. Het café is populair bij mensen uit andere delen van de stad, maar het trekt geen bezoekers vanuit Peckham zelf. De overwegend West-Afrikaanse bevolking van de wijk komt samen in andere gelegenheden en wordt niet aangetrokken door dit café. Voor Practice Architecture is dit een kleine tegenslag omdat ze de ambitie heeft om 'sociale' architectuur te maken; een architectuur die relaties legt tussen de plek en de mensen uit de buurt. Het leggen van een dergelijke relatie is beter gelukt in het project South Kilburn Studios. Eenvoudige containers bieden gratis ruimte aan startende ondernemers in ruil voor het opleiden van jongeren uit de buurt. Behalve dat Pratice Architecture het ontwerp maakte, spelen ze een actieve rol in de selectie van de participanten.
Ten noordoosten van het centrum van Londen zijn de architecten Je Ahn en Maria Smith van Studio Weave gevestigd. Het architectenbureau ontwerpt met name publieke bouwwerken en straatmeubilair. De jongste twee projecten zijn St. Pancras Church Garden en Paleys upon Pilers. De projecten van Studio Weave kenmerken zich door hun poëtische karakter, dat zowel in de analyse van de opgave, de verbeelding van de architectuur, als in het uiteindelijke bouwwerk zelf tot uitdrukking komt.
Het project voor St. Pancras Church Garden beschrijft de narratief van een plek in de City of London. Oorspronkelijk stond op de locatie een kerk, maar na de verwoestende brand van 1666 bleef de plek onbestemd. Als nieuw hoofdstuk van het verhaal voor de locatie, is een publieke ruimte gemaakt met plaveisel van natuursteen in visgraatpatroon dat om de bestaande bomen meandert. Plaatselijk is de ondergrond gemaakt uit ambachtelijk uitgesneden houten stroken. De houten stroken worden voortgezet in de prachtig handgesneden kerkbanken, waar bezoekers van de plek kunnen verpozen.
Ook Paleys upon Pilers dat Studio Weave heeft gerealiseerd in het kader van London Festival of Architecture heeft een sterk poëtisch karakter. Het bouwwerk markeert de plek waar tot 1761 de oostelijke poort van Londen stond. Het ontwerp verwijst naar gedichten van Geoffrey Chaucer die boven Aldgate woonde. De narratieve aanpak van Studio Weave, komt voort uit een publiek onvermogen om de gangbare presentatiemiddelen van architecten te kunnen lezen. Niet plattegronden, maar illustraties geven de juiste uitdrukking aan het project, meent Studio Weave, waarbij verhalen en tekeningen goed werken als communicatiemiddel voor niet-architecten.
Het is eenvoudig de verschillen tussen de twee jonge architectenbureaus te benoemen. Studio Weave is sterk in het ontwikkelen van een gelaagde architectuur en het maken van beeldschone projecten. Practice Architecture heeft de wil om zelf bouwwerken te realiseren en deze sterk te laten verankeren in de wijk. Interessanter is het om te kijken wat de overeenkomsten zijn. Deze jonge ontwerpers streven ernaar maakbare en communicerende projecten te maken.
Zowel Practice Architecture als Studio Weave zijn opgericht toen de ontwerpers nog studeerden. Zowel Paloma Gormley en Lettice Drake als Je Ahn en Maria Smith studeerden aan de London Metropolitan University. Daar volgden zij een studio die de mogelijkheid bood om het project ook daadwerkelijk te realiseren. Dit vormde de directe aanleiding voor de oprichting van beide bureaus en hier vloeit ook de aard van hun in omvang bescheiden opdracht uit voort: installaties, paviljoens en de inrichting van de buitenruimte. De communicatie van deze publieke bouwwerken is belangrijk, omdat het veel mensen moet aanspreken. Dit wordt door de bureaus uitgewerkt in sociale dan wel verhalende ontwerpen.
Daarnaast besteden beide bureaus veel aandacht aan het materiaalgebruik. De onervarenheid met bouwmaterialen, maar ook de aard van de bouwwerken creëren ruimte voor experiment. Publieke (tijdelijke) installaties hebben zo hun eigen specifieke eisen, zo kan volledige waterbestendigheid minder belangrijk zijn dan flexibiliteit. In het geval van beide bureaus dicteert het ontwerp niet het resultaat, maar wordt in samenwerkingen naar een eindbeeld gestreefd. Als gevolg hiervan gebruiken beide bureaus ongewone technieken en materialen die een sterke tactiliteit opleveren. Wat echter bovenal een overeenkomst is, is het enthousiasme om projecten te realiseren. Dus mocht u deze zomer naar Londen afreizen, bezoek dan niet alleen de werken van de gevestigde architecten, maar ook het werk van de aankomende generatie.