Het 150-jarig bestaan wordt pas over twee jaar gevierd, maar de mijlpaal van het 4000ste werknummer eind 2012 is aanleiding alvast stil te staan bij heden en verleden van Neerlands oudste architectenbureau. MAS architectuur, met vestigingen in Rotterdam, Hengelo en Terneuzen is de huidige naam van het architectenbureau dat Evert Margry in 1865 in Rotterdam startte.
Aanvankelijk werden de namen van de directeuren er gewoon achtergezet. Via Margry & Jacobs, Margry & Jacobs Tuns + Horsting en Tuns + Horsting werd in 2004 voor een minder persoonsgebonden naam gekozen: MAS architectuur. Ondanks de eerbiedwaardige leeftijd is het zeker geen stoffig bureau dat voortbouwt op de traditie. De huidige architecten zoeken zelfs nadrukkelijk naar vernieuwing van het architectenvak in de crisis. Werknummer 4000 is een energiezuinig woningbouwproject. “We hebben als bureau al meerdere crises overleefd en willen ook de huidige crisis doorstaan.”
Everardus Margry (1841-1891) was een ondernemend man die in de slipstream van Pierre Cuypers architectonisch vorm gaf aan katholiek Nederland: kerken, kloosters, scholen en gestichten. Hij volgde zijn opleiding bij Cuypers en vestigde zich in 1865 als zelfstandig architect aan de Schiekade in Rotterdam. Hij werd niet ouder dan 49 jaar, maar realiseerde meer dan 40 neogotische kerken. Zijn jongere broer Albert (1857-1911) en de jonge architect Jos Snickers waren sinds 1880 als associés in de vennootschap opgenomen. Bij de naam Snickers denken we tegenwoordig aan een chocoladereep, maar deze Snickers was familie van de gelijknamige bisschop van Haarlem, geen slechte aanbeveling in katholiek Nederland. In 1912 komt ook de zoon van Albert erbij, Jos Margry (1888-1982), een in Delft opgeleide bouwkundig ingenieur. Hij behield de katholieke klantenkring, maar vernieuwde de architectuur. In de jaren dertig werden robuuste bakstenen gebouwen gerealiseerd en tijdens de wederopbouw worden aarzelend moderne materialen en technieken gebruikt. Het bureau richt zich dan vooral op de ziekenhuisbouw. In 1970 komen Ad Tuns en Hans Horsting bij het bureau. Na Margry Jacobs Tuns en Horsting wordt de naam in 1980 Tuns + Horsting. Er komt een vestiging in Markelo bij. Als beide naamgevers met pensioen gaan wordt een nieuwe naam gekozen: MAS architectuur. Nog steeds zijn er Margry’s actief in de architectuur: Joost Margry (1922) had een succesvolle architectenpraktijk in Breda en Wouter Margry heeft een bureau in Valkenswaard.
Voor veel architectenbureaus is het verleden eerder een ballast dan een voordeel. Vaak wil de nieuwe generatie het heel anders doen dan de gevestigde orde, waarbij de contacten en relaties met opdrachtgevers natuurlijk wel worden gekoesterd. Voor een deel bouwt MAS architecten op dat netwerk voort, onder andere met opdrachten in de gezondheidszorg. Huidig directeur Joost Berger: “Er zijn duurzame relaties met vaste opdrachtgevers zoals bijvoorbeeld het Sint Franciscusziekenhuis in Roosendaal. Ook bij het Inntel hotel aan de Leuvehaven zijn we al meer dan vijfentwintig jaar als architecten actief. Dat zijn belangrijke pijlers van onze opdrachtenportefeuille.”
Interieurarchitect Daan Schipper heeft veel interesse in het verleden van het bureau, maar constateert met spijt: “Het katholieke verleden heeft nauwelijks meer relevantie. Kerken en kloosters worden niet meer gebouwd en wat betreft hergebruik van katholieke kerken is het bisdom zeer terughoudend. Dus daar is die katholieke achtergrond geen voordeel. Alleen bij de besturen in de gezondheidszorg is de verzuiling nog steeds enigszins merkbaar.”MAS architecten hoort niet tot het selecte clubje hippe architecten: “Wij hebben weinig werk uit concurrerende pitches of openbare prijsvragen en aanbestedingen. Dat is voor ons niet lonend. Na drie mislukte Europese aanbestedingen in een jaar kan je de boel sluiten. Met als basis het werk voor vaste opdrachtgevers zoeken we op verschillende andere manieren naar nieuwe wegen. Daar komt het ondernemerschap van de oude Margry weer naar voren. Onze vestiging in Zeeuws-Vlaanderen ontwikkelt concepten specifiek voor de krimp in deze regio. We proberen een soort dorpshuizen op te zetten waar allerlei vitale functies van een dorp onderdak krijgen: een postagentschap, een supermarkt, zorgfuncties en sociaal-culturele functies. Daarnaast proberen we door een andere benadering van de stichtingskosten het bouwen betaalbaar te houden. Als je bij de kostencalculatie behalve de stichtingskosten ook de kosten voor exploitatie en onderhoud meeneemt, krijg je een gunstiger beeld. En dan kun je ook beter je honorarium in stand houden. We moeten af van het korte-termijn-denken en het steeds maar vernieuwen.”
Het bureau heeft al vele crises meegemaakt. Maar elke crisis heeft weer andere consequenties voor de bouwwereld. Zo werd er in de jaren dertig flink doorgebouwd en zijn de late jaren zeventig eerder vergelijkbaar met de huidige situatie. Joost Berger: “Maar het verschil is dat na die crisis de economische groei weer op gang kwam, terwijl we nu rekening moeten houden met een status quo of krimp. De huidige crisis betekent ook het einde van een aantal gebouwtypes, zoals de grote kantoorgebouwen. Daar is geen behoefte meer aan en er staan er bovendien nog genoeg voor die afnemende behoefte. Ook zullen er niet veel traditionele bejaarden- en verpleegtehuizen meer gebouwd worden, maar komen er kleinschalige zorgvoorzieningen voor senioren. De economische waarde van vastgoed zal flink moeten dalen. Als eenmaal het onroerend goed is afgewaardeerd wordt sloop/nieuwbouw of renovatie lonend. Nu is het nog financieel onverantwoord om van een kantoorgebouw studentenflats te maken, maar dat kan dan wel.” MAS architectuur gaat vol goede moed op naar het 150-jarig bestaan. En naar het volgende lustrum.