In de ontwerpen die Beerd Gieteling maakte voor een zitgelegenheid, een bezoekerspaviljoen en een vogelkijktoren staan het Blikveld, het Snuffelen en het Koekeloeren centraal en vormt het Verwonderen van dynamiek het uitgangspunt.
Tegenwoordig is de drang naar stabiliteit zo groot dat dynamiek in de gebouwde omgeving nog nauwelijks wordt gewaardeerd. Dynamiek is echter essentieel en onlosmakelijk verbonden met de ontwikkeling van de wereld en van de mens. Het opnieuw herwaarderen van dynamiek is daarom uiterst belangrijk.
In Brick marks the spot wordt dan ook onderzocht hoe een architectuur ontworpen kan worden waarin dynamiek centraal staat. Er is daartoe een ontwerpstrategie geformuleerd waarin het materiaalonderzoek het vertrekpunt vormt en vervolgens leidt tot keuzes ten aanzien van locatie, functie en vormgeving. Een proces waarin elke keuze weerslag heeft op de volgende. Als vertrekpunt is gekozen voor het materiaal baksteen. Het onderzoek naar baksteen leidde tot situering van de ontwerpen in de uiterwaard. Over de Maas nabij Alphen aan de Maas. Deze uiterwaard wordt momenteel afgegraven om de baksteenindustrie van klei te voorzien. Hierdoor ontstaat een natuurgebied waar ruimte is voor nieuwe afzetting van klei. Klei is als het ware verantwoordelijk voor de verschijningsvorm van deze plek. De verwerking van de lokale klei tot Maasformaat bakstenen zorgt er voor dat de ontwerpen innig met de plek worden verbonden.
De afgraving van de uiterwaard roept in de omgeving weerstand op omdat de woonomgeving kleiner wordt terwijl ze wel ruimte oplevert voor de natuur. Dit gebrek aan waardering voor dynamiek vraagt dan ook om herwaardering ofwel het opnieuw Verwonderen van dynamiek. Als inspiratiebron is gekozen voor het werk van filosoof Cornelis Verhoeven en zijn omschrijving van wat Verwonderen is: een houding waarin wij …puur beschouwelijk [zijn] en dat zijn voor een niet door ons te bepalen duur. Niet alleen de verklaring wordt opgeschort maar ook elke vorm van ingrijpen. Deze omschrijving vormt de basis van het concept.
Om optimaal invulling te geven aan het Verwonderen zijn drie ontwerpen gemaakt. Elk ontwerp richt zich op een ander type beschouwer. Een zitgelegenheid op de dijk voor passanten, een bezoekerspaviljoen in de uiterwaard voor geïnteresseerde bezoekers en een vogelkijktoren op de oeverwal gericht op vogelspotters. De positionering van de ontwerpen op de grenzen van de uiterwaard en in de uiterwaard zelf, sluit hier op aan en draagt ook bij aan het Verwonderen van het gebied als een geheel.
De architectuur van deze ontwerpen komt voort uit het combineren van verschillende factoren. Allereerst de specifieke intensiteit van het Verwonderen voor het type beschouwer, ten tweede de op die specifieke plek aanwezige hoeveelheid klei vertaald in de hoeveelheid materiaal dat voor elk ontwerp gebruikt wordt en ten derde de Genius Loci. Als laatste factor is een, voor de functie van het object, specifiek woord van Verhoeven toegekend aan elk ontwerp. Voor de zitgelegenheid het Blikveld, voor het bezoekerspaviljoen het Snuffelen en voor de vogelkijktoren het Koekeloeren.
In het ontwerp voor de zitgelegenheid is baksteen dan ook beperkt aanwezig. Een serie bakstenen lamellen met een smal uitzichtpunt, doorsneden door een bank. De lamellen kaderen, onderstrepen of onderbreken het Blikveld en het Verwonderen van de plek.
In het bezoekerspaviljoen is het materiaal veel sterker aanwezig. Baksteen in vloer, wand en plafond maakt het tot één bakstenen massa die is geplaatst binnen de muren van een oude landbouwschuur. Het herbergt een tentoonstellingsruimte waar het Snuffelen kan plaatsvinden.
In de twaalf meter hoge vogelkijktoren is baksteen zeer intens aanwezig. Opgebouwd uit vijf muren die worden doorsneden door een trap. De ruimte tussen de muren wordt bij het bestijgen van de trap eerst donker, koel en besloten ervaren. Doordat de muren steeds dunner worden naarmate men hoger komt leidt de trap naar een licht en open uitzichtpunt. De route onder de trap kent een tegengestelde ervaring en leidt naar een punt waar men zeer intens kan Koekeloeren.
Het combineren van deze factoren leidt in elk van de drie ontwerpen tot een zeer zintuiglijke ervaring van plek en materiaal en geeft invulling aan het Verwonderen en herwaarderen van dynamiek.
naam
Beerd Gieteling
email
website
opleiding / studierichting
TU Eindhoven / architectuur
mentor
Jan Westra, Jan Schevers, Frans Franssen, Jeanne Dekkers, Kees Doevendans, Christine Jetten
wanneer begonnen met afstuderen
September 2009
wanneer klaar
November 2010
favoriete ontwerper
Peter Zumthor, Sigurd Lewerentz
favoriete project
Notre Dame du Haut in Ronchamp van Le Corbusier en Bruder Klaus Kapel in Wachendorf van Peter Zumthor
wat doe je nu
Architect bij architectencollectief Atelier to the Bone i.s.m. Jeroen van Aerle en Philippe Rol en freelance werkzaam o.a. bij Marx&Steketee Architecten.