Ricky Rijkenberg maakte een ontwerp van een vergankelijke toren die als een naald diep de grond insteekt en zo het mystieke karakter dat de stad Wenen kenmerkt weerspiegelt, maar er een nieuw verhaal aan toe voegt.
Ze staan als betonnen reuzen in het stadslandschap, eenlingen in hun omgeving. Sommige zijn nooit voltooid. Lelijk maar tegelijk van een ongelooflijke schoonheid. De jaren hebben hun schil aangetast, fris groen mos groeit er tegenaan. De Flaktürme waren reuzenbunkers en het teken van de grootheidswaanzin en de macht van het Derde Rijk maar tegelijkertijd waren ze toevluchtsoord en beschermengel voor duizenden mensen. Door de tijd zijn deze Flaktürme of hun restanten onderdeel van de stad geworden en herinneren ze ons als stille getuigen aan een verschrikkelijke tijd die mijn generatie alleen nog uit verhalen en films kent. Velen vinden de torens afgrijselijk en lelijk, sommigen zijn gefascineerd door de massieve betonnen rotsen. De reuzen hebben nog steeds geen vaste plek in de stad gevonden. Of hebben ze een plek gevonden en wij zien het niet?
De fascinatie voor het Niemandsland in de stad met zijn delicate geschiedenis was aanleiding voor mij om een van de grootste forten systemen van de 20e eeuw als uitgangspunt voor mijn afstudeerproject te nemen. De verschillende lagen van dit onderwerp en de symbiose tussen de onverwoestbaar dikke betonnen schil van de Flaktürme en hun positie in de stad Wenen lieten mij op een andere manier kijken naar hoe architectuur, geschiedenis, landschap en hun interventies een bijdrage aan het het collectieve geheugen van deze stad kunnen leveren.
Als een archeoloog begon ik de lagen van Wenen van haar ontstaan tot heden bloot te leggen en de geconserveerde sporen die diep in de grond van Wenen verstopt zijn te verzamelen. Dit liet mij concluderen dat de betonnen reuzen niet alleen een groot deel van de fortificatie van Wenen uitmaakten maar ook een belangrijk deel van het ondergrondse netwerk en het mysticisme van de stad vertegenwoordigen. Dit verleidde mij ertoe een nieuwe stadskaart te tekenen van de imaginaire en de fysieke ondergrond van Wenen waar de Flaktürme onderdeel van uitmaken. Deze kaart is een schatkaart over al de mythes en ondergrondse plekken die Wenen te bieden heeft. De kaart is een momentopname en zal altijd kunnen worden aangevuld met nieuwe verhalen, ontdekkingen of plekken en verdwenen ruimtes. In plaats van een bestaande mystieke plek te transformeren of te verwijderen voeg ik een nieuw gebouw, een tijdcapsule, toe.
Een toren die gesitueerd is op het snijvlak van verhalen, verbeelding en verborgen ruimtes. Een nieuwe aanvulling voor het bestaande netwerk van de ondergrondse stad. Als een naald is de toren diep in de grond verworteld en alleen toegankelijk door geheime deuren en corridors die de tijd passeren. Deze inverse uit-/inkijktoren wordt gebouwd met fragiel beton, gemengd met de historische aardlagen van het verleden. Het proces van vergankelijkheid is gepland door middel van de samenstelling van het gebruikte beton en wordt beïnvloed door de omgeving en het weer. Niet voor de eeuwigheid maar voor een beperkte levensduur zal deze toren staan. Nadat het laatste stuk van de overgebleven ruïne is verdwenen zal slechts een enkel laatste spoor aanwezig zijn. Het spoor van een verhaal diep ingebed in het collectieve geheugen van de stad.
naam
Ricky Rijkenberg
email
opleiding / studierichting
Academie van Bouwkunst Amsterdam / architectuur
mentoren
Rob Hootsmans, Aad Krom, Ronald Rietveld
wanneer begonnen met afstuderen
2009
wanneer klaar
2011
favoriete ontwerper
Fotografen Miru Kim en Naoya Hatakeyama, en kunstenaars Olafur Eliasson en Rachel Whiteread
favoriete project
Seven Partly Underground Rooms and Buildings for Water, Ice, and Midgets en de Highlinepark in New York
wat doe je nu
Stedenbouwkundig ontwerper bij Karres en Brands.