Gerjanne Brink en René van Seumeren deden onderzoek naar de betekenis van bevolkingskrimp voor het vak landschapsarchitectuur en de toepassing hiervan in een ontwerpexperiment voor Zeeuws-Vlaanderen, een klimaatgevoelige krimpregio.
Dit afstudeerproject presenteert een visie op regionaal schaalniveau waarin de mechanismen van het natuurlijk systeem de basis vormen voor het revitaliseren van Zeeuws-Vlaanderen en haar belangrijkste economische drijvende krachten; een visie is gebaseerd op differentiatie.
De uitwisseling tussen natuurlijke en maatschappelijke processen leidt tot langzame en snelle zones, tot plekken waar ontwikkelingen leidend zijn en plekken waar het langzame ritme van de deltadynamiek zijn gang kan gaan. De veerkrachtige, brede kustzone is deel van de oplossing om de veiligheid te verhogen en om verzilting tegen te gaan. Hier kan de recreatie zich zo ontwikkelen dat het kwaliteit toevoegt aan het landschap en het niet aantast. In de landinwaarts gelegen productieve polders krijgt grootschalige landbouw alle ruimte. De kreken vormen de basis voor een duurzaam zoetwatersysteem.In deze aantrekkelijke kleinschalige slingers door de grote open polders worden zoetwaterbellen vergroot waardoor de landbouw nog decennia vooruit kan.
Bevolkingskrimp is in Nederland een opkomend fenomeen en vereist een omslag in ons denken. Het vak landschapsarchitectuur kan niet langer uitgaan van ongebreidelde groei maar moet op zoek naar strategieën om krimp te begrijpen en er op in te kunnen spelen. In dit afstudeerproject is onderzocht hoe een landschaps-architectonisch ontwerpexperiment een bijdrage kan leveren aan strategieën voor het omgaan met de– krimp in Zeeuws-Vlaanderen. Hiermee wordt een startpunt geboden voor discussie over de relatie tussen krimp en landschap.
Krimp is een sluipend proces. De ruimtelijke effecten zijn in Zeeuws-Vlaanderen nu nog moeilijk waar te nemen, maar zullen de komende decennia in steeds sterkere mate zichtbaar worden. Een blik in de toekomst van Zeeuws-Vlaanderen is daarom noodzakelijk. De vraag is wat de regio draaiende kan houden in de komende decennia? Deze thesis concentreert zich daarom op de belangrijkste economische pijlers van Zeeuws-Vlaanderen: de landbouw en de recreatie.
Boeren hebben geen opvolgers meer en de uitdaging voor de agrarische sector wordt groter door voortdurende schaalvergroting en door de effecten van klimaatverandering. Er treedt verzilting op in de lage polders bij de kust en de neerslag kent meer extremen. In een poging economische groei te bereiken worden in Zeeuws-Vlaanderen in rap tempo grote recreatieparken gebouwd. De kust raakt hierdoor steeds voller en onaantrekkelijker terwijl de verbinding met de oude historische kernen ondermaats is. Het meest waardevolle product voor de toekomst van de regio, het landschap, staat onder druk.
De regio neemt als onderdeel van de prachtige zuidwestelijke delta een unieke positie in binnen een ring van grote steden in België en Nederland, met onder meer Gent, Antwerpen, Bergen op Zoom en Rotterdam. Juist deze ligging en het unieke deltalandschap bieden grote potentie voor de toekomst van Zeeuws-Vlaanderen.
Omgaan met krimp betekent investeren in sommige plekken en een stap terug doen in andere. Dit geldt voor de infrastructuur en ook voor de dorpen in Zeeuws-Vlaanderen. De aantrekkelijke dorpen in de kustzone vormen de basis voor investeringen die aansluiten op het landschap zoals kleinschalige recreatie, zilte teelten en aantrekkelijke routes. Voor de dorpen in de productieve zones zijn acupuncturele interventies het principe. Het gaat om interventies op een lager schaalniveau zoals het vergroenen van de omgeving en hergebruik van de gebouwen.
Met dit ontwerpexperiment is een aantal ideeën voor de toekomst van Zeeuws-Vlaanderen gepresenteerd. Verandering kan echter alleen bewerkstelligd worden wanneer dit door een groot publiek wordt ondersteund. Een ontwerpexperiment is waardevol wanneer actoren in het gebied, zoals inwoners, projectontwikkelaars en overheden enthousiast worden door de gepresenteerde ideeën en wanneer zij coalities vormen rond onderwerpen en visies waarin zij gezamenlijke belangen hebben. De strategieën die in dit afstudeerproject zijn voorgesteld kunnen de basis vormen voor zulke coalities en kunnen een inspiratiebron zijn bij de discussie en de volgende stappen in het proces waarin de krimpregio Zeeuws-Vlaanderen een nieuwe impuls krijgt.
naam
Gerjanne Brink
email
René van Seumeren
email
opleiding / studierichting
Wageningen Universiteit / landschapsarchitectuur
mentor
Ingrid Duchhart
wanneer begonnen met afstuderen
Januari 2011
wanneer klaar
Oktober 2011
favoriete ontwerper
René: Charles en Ray Eames
favoriete project
René: Moses bridge van RO&AD Architecten, High line van Diller Scorfidio + Renfro
wat doe je nu
Gerjanne: Landschapsarchitect bij IMOSS bureau voor stedenbouw
René: Landschapsarchitect bij Buro Harro