Johan Van Ee ontwierp een hedendaagse moskee in Amsterdam-Noord. Geen nostalgisch ontwerp of een ontwerp dat zich voegt naar westerse idealen, maar een ontwerp op basis van een vernieuwde bewustwording van de betekenis en het gebruik van het bouwwerk.
Met dit plan voor een hedendaagse moskee hoop ik een alternatieve zienswijze aan te bieden voor dit ontwerpvraagstuk. Cultuur, architectuur maar zeker ook religie, hebben een dynamische dialoog met het heden nodig. Zonder deze interactie vervalt de cultuur, vervalt de architectuur en vervalt de religie tot een lege huls. Een lege verzameling rituelen en vormen, zonder of met een vergeten betekenis. Terwijl juist de betekenis de essentie van het geloof omvat.
De opkomst van de islam als onderdeel van de Nederlandse cultuur, is de laatste jaren een veel besproken item. Hoewel Nederland door het koloniale verleden een sterke band met de islam heeft, blijft de aanwezigheid in het thuisland een gevoelig onderwerp. De moskee als materiële representatie van de islam, is het ultieme symbool geworden van deze strijd.
Er zijn weinig bouwprojecten die zoveel stof doen opwaaien en gepaard gaan met zoveel associaties en emoties. Door deze maatschappelijke aandacht is ook binnen de architectuurwereld de discussie de laatste jaren op gang gekomen. In plaats van verdieping heeft deze discussie naar mijn idee voornamelijk geleid tot vervlakking en dogmas. Er schijnen maar twee mogelijkheden te zijn, een op het westen georiënteerde moskee die zich voegt naar de westerse idealen, of een heimwee-moskee die inspeelt op de afkomst van de verschillende gemeenschappen.
Het woord moskee, dat via het Spaans is afgeleid van het Arabische masjid, betekent letterlijk plaats van neder- werping. Over dit kenmerkende gebruik en de religieuze oorsprong van het gebouw wordt nauwelijks nagedacht. Het probleem is dus niet het vertalen van een klassieke representatie naar een hedendaagse westerse variant. Maar een vernieuwde bewustwording van de betekenis en het gebruik van het bouwwerk. Om vervolgens vanuit dit zelfbewustzijn een gebouw te ontwerpen dat verankerd is in de hedendaagse gemeenschap, maar door haar zelfbewustzijn de dialoog kan aangaan met de maatschappelijke en architectonische context. Na analyse van de Islamitische oerbronnen, de koran en soenna, heb ik een document met essentiële uitgangspunten voor een moskee samengesteld. Hieruit kwam een aantal kenmerkende themas naar voren, zoals de bekende oriëntatie, maar ook themas als toegankelijkheid en zonering die een groot stempel op het plan drukken.
naam
Jan van Ee
opleiding / studierichting
Architectuur Academie voor Bouwkunst Arnhem
mentor
Floris Hund, Ralph Brodrück, Annemariken Hilberink, Wim Korvinus
wanneer begonnen met afstuderen
september 2010
wanneer klaar
december 2011
favoriete ontwerper
Peter Zumthor, Valerio Olgiati, David Chipperfield
favoriete project
Het Kolumba Museum in Keulen van Peter Zumthor
wat doe je nu
Ik ben werkzaam bij Architecten bureau Marlies Rohmer