Nieuws

Archiprix 2014 Eerste prijs: The Ems Full Hybrid

‘The Ems Full Hybrid’ het afstudeerproject van Jonas Papenborg en Remco van der Togt is een groeiende strategie die met de hulp van afgedankte boorplatformen en nieuwe getijdepolders een oplossing biedt voor de economische en ecologische problemen van het Eems estuarium.

De inzet van de polders en platformen van het Eems estuarium herstelt het evenwicht in het natuurlijk systeem en biedt nieuwe economische kansen voor de krimpende regio. Het resultaat is een hybride landschap: een spectaculaire mix van platformen, polders en platen, waar zeehonden en steltlopers niet kunnen bestaan zonder boorplatformen en oceaanstomers.

Door tegennatuurlijk handelen van de mens is het Eems estuarium in de laatste dertig jaar een levenloos en troebel systeem geworden. Al sinds 1500 worden stukken land rond de Eems en de Dollard ingepolderd waardoor het stroomgebied van het estuarium steeds kleiner is geworden. Dit heeft pas dramatische gevolgen als vanaf 1970 de stroomgeul wordt rechtgetrokken en verdiept voor de doorgang van enorme industrie- en cruiseschepen. Hierdoor is het natuurlijk systeem uit balans geraakt en worden er grote hoeveelheden slib het estuarium ingestuwd, met zuurstofloosheid en hoge baggerkosten als gevolg. De situatie van de Eems is exemplarisch voor de eeuwenlange strijd van de mens tegen de grillige natuur. Sinds jaar en dag is men bezig om met technische ingrepen het natuurlijk systeem aan banden te leggen, om veiligheid te garanderen of het economisch gewin te vergroten. Het statische van het nieuwe systeem is tegenstrijdig met de dynamische aard van het natuurlijk systeem dat constant op zoek is naar een natuurlijk evenwicht. Dit tegenhouden leidt tot onvoorziene ecologische problemen en constant onderhoud. Om deze gespannen verhouding tussen mens en natuur te verlichten is het essentieel om niet tégen de natuur in te werken, maar om de natuurlijke dynamiek toe te laten en met de natuur méé te groeien.

Met het natuurlijk systeem als startpunt, hebben wij voor het Eems estuarium een oplossing ontwikkeld waarbij natuur en economie elkaar niet tegenwerken maar juist versterken. De natuur kan groeien naar een nieuw evenwicht en diepgang voor de cruiseschepen blijft op een natuurlijke wijze gegarandeerd. Door bovenstrooms stapsgewijs de stroomgeul te versmallen en de natuurlijke meanders in de monding te herstellen neemt de instroom van sediment af. Tegelijkertijd zorgt het vergroten van het achterland benedenstrooms ervoor dat het slib de ruimte krijgt om te bezinken. Hierdoor kan het estuarium weer rustig ademhalen.

Om het getijdengebied te vergroten worden nieuwe ‘getijdepolders’ geïntroduceerd in het desolate Rheiderland. De polders worden gekoppeld aan in onbruik geraakte sluisjes die de vroegere vissersdorpjes weer verbinden met de Eems. Al naar gelang de wensen van de omwonenden doen de polders dienst als invang van vruchtbare slib, natuurgebied of productiegebied voor aquacultuur. Met deze zelfregulatie maken de dorpen van het Rheiderland een kleurrijk polderlandschap van natuur- en productiepolders, aangedreven door de kracht van de passage van collosale cruiseschepen.

Bovenstrooms wordt de stroomgeul geknepen met behulp van strekdammen, waardoor de invoer van sediment afneemt. De bouwstenen voor deze strekdammen zijn de onderstellen van werkloze boorplatformen van de Noordzee. De introductie van deze platformen geeft een gigantische economische impuls aan de regio en brengt nieuwe natuurwaarden met zich mee. De onderstellen worden op zandplaten geplaatst om stap voor stap het enkelvoudige geulenstelsel terug te sturen naar een versmald en meervoudig geulenstelsel. De strekdammen vormen de basis voor een iconisch landschap dat ruimte biedt voor nieuwe habitats met perfecte plekken voor het kweken van wieren en schelpdieren. Zo bieden de voorgestelde ontwerpingrepen niet alleen een oplossing voor het slibprobleem, maar stuwen ze ook de vitaliteit van de gehele Eemsregio naar een hoger niveau.

naam
Jonas Papenborg
email
website

Remco van der Togt
email
website

opleiding / studierichting
Wageningen Universiteit en Researchcentrum / Landschapsarchitectuur

mentor
Paul Roncken, Harro de Jong

wanneer begonnen met afstuderen
november 2011

wanneer klaar
december 2012

favoriete ontwerper Jonas
o.a.: LoLa Landscape Architects, RAAAF en West 8
favoriete ontwerper Remco
Harry de Vroome, Hans Warnau en E.E. Brandes

favoriete project Jonas
o.a.: Norway National tourist routes, IBA Emscher park
favoriete project Remco
De ruilverkavelingen in de periode 1924-1980 met als goede voorbeelden: Ruilverkaveling Altena-West (1965-1967), Ruilverkaveling Het Grootslag (1965-1979) en Maarsseveense Plassen (1958-1963).

wat doe je nu?
Jonas
Onderzoeker Delta Academy, HZ University of Applied Sciences. en zelfstandig landschapsarchitect 'Jonas Papenborg Landschapsarchitectuur'.
Remco
Landschapsarchitect bij Strootman Landschapsarchitecten en eigenaar 'Van der Togt Landschap'.