Nieuws

Archiprix 2014 Eervolle vermelding: De noodzaak van ruïnes

De noodzaak van ruïnes van Claire Laeremans stelt de transformatie voor van het vergeten industriële landschap van Le Centre tot een wonderlijk schaduwlandschap.

Parallel aan de dagelijkse grauwe context bepalen surrealistische landschappen, bijzondere geologische processen en arcadische ruïnes de identiteit. Het is een landschap om te ontdekken, te (ver)dwalen en te verwonderen.
Het is het verhaal dat door een transformatie van het bestaande maar vergeten landschap de fierheid en trots op de regio le Centre terug wil geven aan zijn inwoners. Met de weinige middelen die voorhanden zijn wordt het nieuwe landschap gecreëerd, waardoor de geschetste romantiek ook daadwerkelijk de nieuwe realiteit kan worden.

Le Centre is een oude mijnregio in het zuiden van België. Vandaag vooral bekend door de negatieve en ironische connotaties. Negatief in de zin van werkloosheid, armoede, criminaliteit. Ironisch vanwege het hopeloos mislukte project van de grootste scheepslift ter wereld in Strépy-Thieu. De streek heeft een troosteloze uitstraling met de grauwe eindeloze betonwegen als dominante factor en bebouwingslinten die het resterende landschap versnipperen. Althans zo beleeft men het landschap op het eerste zicht.

Verborgen achter de grijze waas ligt echter een prachtig vergeten landschap. Een landschap van relicten uit het oude industriële tijdperk waar de regio na de terugval van de steenkoolindustrie zijn rug naar heeft gekeerd. De kanalen, spoorlijnen, fabrieksterreinen met gebouwen, mijnen en terrils, vormden ooit een samenhangend netwerk waardoor het landschap als één grote machine, aangedreven door de ondergrondse steenkool, werkte. Vandaag is de artificiële machine stilgevallen en zijn de relicten verlaten en functieloos. Door de verlatenheid krijgen natuurlijke processen weer de ruimte en vervormen geleidelijk aan het artificiële landschap. Een bijzonder samenspel tussen natuurlijke artefacten en artificiële natuur ontstaat en de aanwezigheid van verschillende tijdslagen wordt hierdoor voelbaar. Vanuit een ware expeditie zijn de verborgen relicten op het terrein opgespoord, gekarteerd en is het proces van verval geanalyseerd.

De transformatiestrategie start vanuit de verlaten relicten. Ze vormen de kleinste en reeds bestaande maar vergeten korrel van het landschap. De betekenisloze relicten en restruimtes met een negatieve connotatie worden getransformeerd tot een aaneengesloten netwerk dat een bijzondere ecologische, toeristische en maatschappelijke betekenis krijgt op een bovenregionale schaal. De transformatie van het netwerk wordt ontwikkeld door bewoners en start vanuit de kleinste schakel, bijvoorbeeld de lokale toegangspoorten. Van daaruit kan het als een spinnenweb doorgroeien.
Anders dan eerdere transformatiestrategieëen van post-industriële gebieden, zoals bijvoorbeeld het Ruhrgebied, wordt niet ingezet op het programmeren van het landschap of het zoeken naar nieuwe economieën van ‘boven af’, maar is de motor de intrinsieke kracht van de relicten en de bewoners. Met de weinige middelen die voorhanden zijn kan een totaal vergeten landschap geactiveerd worden.

Minimale, haast onzichtbare interventies vormen samen met een consistente behandeling van de industriële relicten een nieuw netwerk dat zich verheft boven de grijze waas. De ruïnes staan hierin centraal. Door subtiele landschappelijke en architectonische ingrepen gaan ze een spel aan met tijdsdimensies. De mens wordt bewust gemaakt van zijn slechts tijdelijk aanwezigheid maar ook van de schoonheid en de romantiek van het verval.

naam
Claire Laeremans
email

opleiding / studierichting
Academie van Bouwkunst Amsterdam, Landschap

mentor
Jana Crepon, Ruut van Paridon, Bruno De Meulder